2015(e)ko azaroaren 15(a), igandea

Jabegabetzearen zutabeak lantzen Magisteritzan

2015eko irailaren 7an hasi ginen Lehen Hezkuntza Graduko lehen mailako taldearekin lanean, jabegabetzearen zutabeak ulertu eta adierazteko moduak lantzen. Komunikazio Gaitasunaren Garapena I irakasgaia izanik, tentsio bat sortu nahi izan dugu komunikazio akademiko erreferentzialaren eta komunikazio dimentsioaniztunaren artean, eta horretarako, "El Desempoderamiento" liburuxkaren bigarren edizioa hartu genuen oinarri.
Hemen klikatu deskargatzeko


Liburuxka honetan, "El Desempoderamiento" lehen edizioko testuaz gain, artikulu labur bat gehitu dugu euskaraz, jabegabetzearen oinarria azaltzeko. Hartara, aukera izan dugu, bide batez, euskara eta gaztelaniaren arteko lexiko eta adierazpidean ñabardurak komentatzeko, itzulpen berriak iradokitzeko eta hizkuntza bakoitzaren "esateko erak" ulertzeko.

Irakasgaia berez elebiduna da, irakasle bakoitzak hizkuntza bat lantzen du baina helburua da ikasleek euskara eta gaztelania, bi hizkuntzak garatzea, unibertsitateko komunikazio-erak ulertu eta ekoizteko. Suposatzen da unibertsitateko komunikazio akademiko erreferentziala garatu behar dutela ikasleek (marko kontzeptualak nola eratu, erreferentzia bibliografikoak nola txertatu, komunikazio zientifikoaren antolaketa diskurtsiboa...).

Jakin badakigu lehen mailako ikasleek zailtasunak dituztela unibertsitate testuingurua ulertzeko, eta askotan, unibertsitateko diskurtso-erak imitatu eta erreproduzitzen baino ez dute ikasten. Horrek suposatzen du ez dutela kritikoki lantzen diskurtso unibertsitarioa eta asimilatuak izaten direla, gehienez ere "egokitzeko" trebakuntza lantzen delako eta ez dute aukera handirik izaten hausnartzeko, beste diskurtso batzuekin alderatzeko eta diskurtso-era berriak sortzeko.

Horregatik, ideia izan da diskurtso akademikoa (irakasgai guztien artean gauzatu behar duten idatzizko eta ahozko lanean islatzen dutena) bestelako komunikazio formekin batera garatzea, baina jabegabetzearen zutabeetan oinarrituta... Horrela esanda, zaila da ulertzen, baina gutxi gorabehera, honakoa izan da ideia:


Jabegabetzearen zutabeak jakintza pertsonal eta herrikoietatik abiatuta landu ditugu, askotariko komunikazio-baliabideak erabiliz (musika, irudiak, bideoak, elkarrizketak, debateak, jolasak, marrazketak...) eta jakintza horietatik joan gara ezagutza akademiko-zientifikorantz hurbiltzen, elkarlotuz eta ez ezagutza akademiko-zientifikoa jakintza pertsonal eta herrikoiak suntsituz edo autoestimua lapurtuz.

Zorte handia izan genuen Javier Encina liburuko autoreetako bat klasean izan zelako gurekin elkarlanean lau saiotan, eta horri esker, gehiago sakondu ahal izan genuen. Gainera, polita da "autorearekin" zuzenean eztabaidatu ahal izatea, gertutasunez eta gure iritziak partekatuz.








Datozen bi asteetan ariko gara egindako lanak aurkezten eta ideiak trukatzen, eta abenduaren 18an amaituko dugu prozesua, eraikitze kolektibo baten bitartez, irakasgaiko azterketa gisa (banakako lana->taldekakoa->kolektiboa->banakakoa). Orduan, polikiago kontatuko dugu ikasitakoa, baina bitartean, hona gure klaseko arbel batzuk:














2015(e)ko azaroaren 11(a), asteazkena

Hizkuntzaren didaktikaz hausnartzen... Silvio Rodríguezekin!

Beno... egia esan ez zen, ez, klasera etorri... baina Silviok kantatu egin zigun eta berari esker, teoria beste ikuspegi batetik hartu eta... tatxan! gauza piloa ulertu genuen.


Hilabete hauetan ez naiz askorik ibili blog honetatik, ze ilusio handiz lanean aritu gara jotake... baina arian-arian kontatuko ditut gure bizipenak. Donostiako Irakasleen Eskolako hirugarren mailako ikasleekin egin dugun azken saioetariko batean, testu teorikoak eta debateak alde batera utzi eta Silvio Rodríguezi aditu genion, ea zer kontatzen zigun hizkuntzaz eta hizkuntzez...


POR MUCHOS LUGARES...
Por muchos lugares pasaba la historia.
Tú leías a Whitman, con estilo triste.
Tus alrededores ya estaban poblando
de sed las palabras que usaste esta tarde.
Entonces ya estaban previstos tus gustos:
cada vieja fecha posee estas artes.

Por eso no es raro que muchos no entiendan,
pues muchos supimos de los mismos rumbos.
Por eso no es raro que nadie domine
las riendas de todos sus mundos.

Por muchos lugares pasaba la historia.
El antiguo Egipto ya nos condenaba.
Todos conspiraron para reprimirnos
y como las plagas vinieron las guerras.
Y el tiempo ha llorado detrás de estructuras,
pues nada se salva del orden perfecto.

Por eso no es raro que muchos no entiendan,
pues muchos supimos de los mismos rumbos.
Por eso no es raro que nadie domine
las riendas de todos sus mundos.

Por muchos lugares pasaba la historia.
Y a cada palabra era una duda
y elegir la clave de cada conciencia.
Y a ti, tan pequeña y resumen del mundo,
todo te tenía que arder cuando viste
moros en las costas de cada palabra.

Por eso no es raro que muchos no entiendan,
pues muchos supimos de los mismos rumbos.
Por eso no es raro que nadie domine
las riendas de todos sus mundos.

Por muchos lugares pasaba la historia.
El mundo era un vasto sembrado de huesos
y las hortalizas un día crecieron
nutridas del jugo vital de los cuerpos.
Y supe que escombros regados por tierra
pueden fecundarle mañana la entraña.

Por eso no es raro que muchos no entiendan,
pues muchos supimos de los mismos rumbos.
Por eso no es raro que nadie domine
las riendas de todos sus mundos.

(1968)
   
Euskaraz, zatitxo bat itzultzen ausartu nintzen...

Leku askotatik pasatzen zen historia
Hitz bakoitza zalantza bat zen
eta kontzientzia bakoitzaren gakoa hautatzea.
Eta zuri, horren txiki eta munduaren laburpen,
denak su hartu behar zizun mairuak ikusi zenituenean
hitz bakoitzaren itsasertzean.

Leku askotatik pasatzen zen historia.
Mundua hezurrez ereindako lur-eremu zabala zen
eta barazkiak noizpait hazi ziren
gorpuen bizi-zukuetatik elikatuta.
Eta jakin nuen lurrek ureztatutako hondakinek
erraiak ernalduko zizkiela bihar.

Horregatik ez da arraroa askok ez ulertzea,
askok jakin baikenuen norantza berberei buruz.
Horregatik ez da arraroa inork ez menderatzea
bere mundu guztien bridak.



Eta, sormenez pentsatuz, ezagutzak metaforekin irudimenez erlazionatuz, taldeka ideiak ematen joan ginen buruan zebilkigun galderari erantzun nahian: Zer da hizkuntza? Ze hizkuntza irakatsi behar da eskolan?

Hona bi taldeetako bakoitzean eratu genuen arbela, ikasleen hitzak bilduz eta erlazionatuz (LH 31GA1 eta 31GA2):

Hizkuntza(k) eta Kultur(ar)en arteko harremana - 31 GA1


Hizkuntza(k) eta Kultur(ar)en arteko harremana - 31 GA2

Eta hemen, errazago irakurtzeko, bi arbelak bateratuz egindako taula/grafikoa:



Zein lerrotan kokatzen gara hizkuntzaren gure ikuspegian? Ez dugu planteatzen KULTURA INSTITUZIONALA ETA MASA KULTURA vs. KULTURA HERRIKOIAK, baina konturatuta gaude kultura instituzionala saiatzen dela kultura herrikoiei garrantzia eta balioa kentzen, eta, aldi berean, masa-kulturarekin aliatzen da "hizkuntza eta kultur produktuak" saltzeko. Jendeari autoestimua lapurtzen zaio deshumanizazio eta mendetasunaren alde ("zu ezereza zara" -> kultura instituzionala, eta "zu berezia zara" -> masa-kultura paraleloan egiten diren bi baieztapen suntsitzaile dira).


Kultura herrikoiak, ordea, ez dira saiatzen kultura instituzionala edo masa-kultura suntsitzen, bizikidetza mestizoa planteatzen baitute: ikuspegi herrikoietik, eskolari estimu handia zaio eta, era berean, masa-kulturarekin disfrutatzen da, ze biak bizitzaren beste osagai bat direla ulertzen da, mestizajerako osagai. Hala, kultura herrikoiek bizikidetza aniztasunean, inperfekzioan eta konplexutasunean planteatzen dute.


Irakasle euskaldunei maiz proposatzen zaien dilema interesatua da euren ikasleekin euskara batuan ala beren euskalkian mintzatu behar ote zaien. Ohiko erantzun bat da euskara batuan egin behar dutela ze, ikasleak beste leku geografiko batekoak badira, ikasleek "ez dute ulertuko".

Baina, benetan ez dugu "euskalki" batean edo "batuan" hitz egiten; hitz egiten dugu segun eta norekin joan garen nahasten gure bizitzan zehar. Mintzatzen garen bakoitzean,  gure hitzetan gure historia eta gure kultura daramagu arrastaka, "gure" hori ez "Euskal Kultura" gisa interpretatuta baizik eta gure bizitzan zehar jasotzen joan garen bizipenak eta, gu jaio baino lehenago, gure familia, auzokideak, gure arbasoak... Pertsona guztiok gara, ezinbestez, mestizo, eta gure hizketa gure iraganaren tranzendentziaren funtsezko formetako bat da.

Gure ikasleak aberastasun horretaz guztiaz "babestu" nahi izatea "ulertuko ez dutelakoan", ikasleak gure jakinduria horretaz gabetzea da, ezagutza estandarizatu baten mesedetan. Gainera, hizkuntzaren oso ikuspegi hertsia dugula erakusten ari gara horrekin, ze hizkuntza bat ikasteak/garatzeak bere baitan ditu ulermen eta entenimendu estrategiak, esanahien negoziazioa, keinu eta gorputzezko adierazpena eta, jakina, hain garrantzitsua den errepikapen sortzailea, zeinaren bidez barneratzen goazen hasieran arrotz zaizkigun hitz edo esapide horiek, gero eta ezagunagoak egiten zaizkigularik harremanean zehar.

Hizkuntzaren Didaktika irakasgaian egin dugun proposamena da hizkuntzaren eta kulturaren aberastasuna garatu nahi badugu, kultura herrikoien ikuspegitik lan egin behar dugula (anitza, ahozkoa, inperfektua), eta kultura instituzionala (normatiboa, estrukturala, perfektua, idatzizkoa) bigarren mailan kokatu behar dugula. Kontua ez da euskara batua ez irakastea, edo haurrak ez alfabetatzea, ahozkotasuna lehenestea baizik, bizirik dagoena, inperfektua, hizkuntzaren zuzentasun eta egituratzearen aurrean.

Eskerrik asko, Silvio, posible egin duzu ikuspegi teoriko hau kolektiboki eraiki dezagun, eztabaida eta posizionamendua errazteko. Eskerrik asko, Javi, abesti hau iradokitzeagatik hizkuntzaren jabegabetzea lantzeko, asko lagundu digu eta inspiratu gaitu!


2015(e)ko abuztuaren 17(a), astelehena

Jabegabetzearen Nazioarteko Jardunaldiak Lesakan: Hainbat ideia eta hausnarketa

Lesakan 2015eko abuztuaren 4tik 9ra bitartean egin genituen jardunaldietan, askotariko jendea joan ginen elkartzen eta parte hartzen... polita izan zen hainbeste jenderekin partekatzea bizipenak, leku desberdinetatik etorritakoak, adin desberdinetakoak, lanbide desberdinetakoak... bakoitzak ahal izan zuen denbora eman zuen Matxinbeltzenea aterpetxean, batzuk lotara geratu ginen, beste batzuk soilik saioetara, beste batzuk bazkari-afaritara...

Horrela, Ilusionista Sozialen Mintegiko jendea (Donostiako Irakasleen Unibertsitate Eskolakoa, eskolak berak lagundu digu ikasleak lotara gera zitezen), Donostiako Enpresa Ikasketen UEko ikasleak, Zuzenbide Fakultatekoak, bakarren bat zuzenean Kolonbiatik iritsi zen kafe eta guzti..., Bortzirietako jendea, Irun, Gasteiz, Donostia, UNILCO-espacio nómadako kideak Sevillatik, UNILCO France taldekideak orain Sagunton ari direnak lanean, Castellonetik ere bai... eta arantzatar bat ere bai, tarteka aditzen zebilena...


Laburbilduz, partaidetzan, arte kolaboratiboan, hezkuntzan, kooperazioan lanean ari den jendea, fruta saltzaileak, nekazari agroekologikoak, sozial median adituak, ilusionista sozialak, elektrizistak... eta nolabait ere parte hartu zuten gurekin modu batera edo bestera aterpetxekideek, harakinak, letxuen dendako emakumeak, tabernariek, dantzariek eta Lesaka eta inguruko jendeak... Hau dena egitarau aberats batean, formaletik haratago jo zuena, ikasgelatik dezente haratago, zelai eta maldetan, sukaldean, tabernetan, Lesakan zehar pasiatzen eta abar. Modu honek posible egin zuen jendea sartu-irtenean ibili ahal izatea askatasunez, ahal zuenean edo interesatzen zitzaionean parte hartuz.


Funtsezkoa izan da lan egiteko modu honetan Matxinbeltzenea aterpetxeko jendeak eskaini zigun askatasuna, konfiantza eta eskuragarritasuna, bereziki aipatu nahi genuke Mentxurengandik jasotako laguntza eta tratu atsegin eta goxoa.


Kaos, osagabetasun, ziurgabetasun, xumetze honek guztiak, kiribil zentrifugo bat ahalbidetu du (hau da, kanporanzko eraikitze kolektiboa, norberak aukera izan duena nahi zuena bereganatzeko, bere eguneroko espazio eta denboretan edo bere lanerako baliagarri zaiona bere egiteko) jabegabetzean eta bere zutabeetan sakontzen segitzen laguntzen ari zaiguna.

Gauza batzuk ikasgelan modu esplizituan landu baditugu ere, ikasgelatik kanpo bizitako ikaskuntzak jariakorragoak eta ikustezinak izan dira, naturalak eta partekatuak, eta pertsona bakoitzak modu desberdinetara egin ditu ekarpenak. Ondoren datorrena ez da gertatu zenaren deskribapen bat, berez gehiago da jardunaldiek ekarri dizkiguten hausnarketa batzuen laburpen bat jabegabetzearen zutabeen ikuspegitik, izan ere, zutabe guztiak lantzen saiatu gabe ere, berez guztiekin lotutako gauzak sentitu, pentsatu eta egin ditugu.


Jabegabetzea zer den eztabaidatzen hasteko, material hauek erabili ditugu:


Jardunaldietan zehar sortu diren hainbat ideia jabegabetzearen zutabeen inguruan:

ZAINTZAK:
  • Bazetorren eta sartzen joan den jendea partehartzaile sentitzen laguntza, adibidez jendearen denboretara egokitzen diren tresnak erabiliz, horrela, jarduerak lehen pertsona etortzen zenean hasi dira eta dinamika irekien bidez landu dira, pertsona bakoitza iritsi ahala gaian sartu eta modu desberdinetara helduz, ordura arte eraikitako ekarpen kolektiboak jasoz, eta horrela pertsona bakoitzak aukera izan du bere jakintzak eskaintzeko, programatutako jardueretan ezezik, janariaren prestaketan, etxearen zaintzan, paseoan, jardunaldien tartean iritsitako jendearentzat egin ziren "berreskuratze saioetan"...
  • Elkar zaintzea, modu desberdinetan, Salvik janaria prestatzen egindako lan itzela, Mentxuk aterpetxean ondo senti gintezen egindako guztia, Xelo, Cyrille eta Nelo janariarekin, erosketak egiteko modua Lesakako jendearekin, Mentxuk (@mentxu09), Lucíak, Mertxek (@mertxejbadiola) ekarritako guztia, Amaiak (@ALEbidun) bere txokoan prestatutako afaria (hementxe duzue berak jardunaldiez idatzitako blog-sarrera polita), gure klaseen prestaketa, Nora, Bego eta Rubenen esperientziak adierazteko moduak, Begoren briochea, Naiararen opariak...

ASKATASUNA:
  • Disentsuaren askatasunean partekatu ditugu ideiak, sentipenak eta ekintzak, presiorik sentitu gabe, ideiarik behartu gabe eta jardueretan sartu eta jardueretatik irteteko moduekin.

ERAIKITZE KOLEKTIBOA:
  • Kolektiboa, kolaboratiboa eta kooperatiboa bereizteko debatea garatu dugu, "kolektibo" hitzarekin "harreman ez utilitaristak" adierazi nahian eta harreman-moduak edukiak baino garrantzitsuagoak direla (egite/sentitze/pentsatze kolektiboak), eta horren aurrean "kolaboratu" (euskaraz beharbada "elkarlanean aritu") hitzak lan bat egitea esan nahi du, elkarrekin egin lan, egitean zentratzen da, edo "kooperatu", gehiago kate-itxura hartzen duena, rol banaketak oinarriturik, bakoitzak zeregin batzuk dituelarik eta osotasuna banakakoen batuketa delarik (1+1+1+1...).
  • Kultura instituzionala, masa-kultura eta kultura herrikoiak izan ditugu eztabaidagai eta bertatik sortu da kultura alternatiboa gehitzeko beharra. Kultura alternatiboa honela ikusi dugu: Estatuarekin egon daiteke; Estatu alternatibo bat sortzen saiatzen; Merkatuarekin egon daiteke; Merkatu alternatibo bat sortzeko lanean; ez-Merkatu batean egon daiteke edo ez-Estatu batean, kultura herrikoietatik gertu lanean.
  • Tradizioaren kontzeptuan sakondu dugu, ulertuta tradizioa kultura herrikoien zenbait edukiren fosilizazioa eta instituzionalizazioa edota (kultur industriaren aldetik) salmenta dela ulertuta (bateratzea, estandarizazioa, ikuspegi museistikoa, perfekzioa eta errepikapen errepikatzailea) eta horrela, Estatua eta Merkatua saiatzen ari dira nahasketa gerta dadin tradizioaren eta kultura herrikoien artean, baina kultura herrikoiak aldakorrak dira, dinamikoak, harreman-formetan oinarritzen dira eta errepikapen sortzailean, kolektiboki etengabe eraikitzeko.

KONFIANTZA:
  • Matxinbeltzenea aterpetxean egoteari esker, alde batetik aterpetxeko arduradunek gugan konfiantza erakutsi dute, etxeaz arduratu eta zaindu egingo genuelakoan.
  • Hasierako konfiantza horrek asko erraztu digu konfiantza kolektiboa eraikitzen etxearen zainketan, eta giro horrek, horrela sortuta, posible egin du gauza intimoak kontatzea elkarri, edo gure laneko kezkak, gauzak zalantzan jartzea, eztabaidatzea... eta gainera, hizkuntz aniztasunean bizitzea (euskara, gaztelania, andaluziarra, valentziarra, frantsesa), inor haserretu gabe edo kanpoan sentitu gabe.

ALAITASUNA (BIZIPOZA):
  • Adiskide eta kideekin berriz topatzeko alaitasuna eta bizipoza, kasu bakoitzean hainbat urteren ondoren, familiarekin topatzeko poza, Lesakan igandean ospatu zen festaren alaitasunean, herriko zenbait jenderekin topatzeko bizipozaz, esaterako harakina, letxuen atsoa, tabernaria, sevillatarra, Lesakako giro on orokorra, janari eta edarien gozamena...

ELKARREN BEHARRA ETA AUTONOMIA:
  • Egun hauek elkarrekin eman ditugu baina bakoitzak erabaki edo nahi izan duen modura, erritmo desberdinak errespetatuz, bakoitzari gustatzen zaizkion edo interesatzen zaizkion gauzak errespetatuz, kultur eta hizkuntz aniztasunean harmonian.

DESAZKUNDEA:
  • Ideiak berrerabiltzea, jatekoak berrerabiltzea.
  • Beste pertsona batzuekin egotea berezko balio gisa, espazio desberdinak partekatuz (ez soilik "ikasgela").
  • Lekuko ekonomiarekin harremanetan, ikuspegi sozialari helduta.
  • Komuna dena, lekuan lekukoa, ingurunean sortzen dena partekatzea, Norak Bortziriak eskualdeko auzolanaren inguruan argitu zigun ekarpen interesgarriarekin batera.
  • Beharrak zein diren eztabaidatuz eta behar horiek asetzeko askotariko moduak azaleraziz/asmatuz/sortuz.

ITXAROPENA:
  • Planteatu den itxaropena ez da bilatzearen itxaropena, topatzearena baizik, gauzak egiten dabilen jendearekin topatzea gauzak eginez, helburu aprioristikorik zehaztu gabe, hauek ixteko ixten baitute ("nire helburuak", posible denaren itxaropena), topaketaren bitartez baizik (ezinezkoaren itxaropena).

Jabegabetzeaz eta Lesakako jardunaldiez irratian euskaraz

2015eko abuztuaren 4tik 9ra Lesakan egin ditugun Jabegabetzearen Nazioarteko I Jardunaldiak direla eta, bi elkarrizketa eman dituzte irratian, bata Xorroxin Irratian eta bestea Euskadi Irratian.

Jabegabetzea zertan den azaltzen dut bertan pixka bat, baita zertan duen eragina, nondik datorren kontzeptua, zelan ari garen aplikatzen...

Hona Xorroxin Irratiko saioa


Eta hauxe, Euskadi Irratikoa




Eskerrik asko irratsaio bietan parte hartzeko aukera eskaintzeagatik!

2015(e)ko ekainaren 19(a), ostirala

Administrazio publikoen jabegabetzea: Ijitoen herriaren kasua

Gaur hasiko dira Jabegabetzearen I Nazioarteko Jardunaldiak Sevillan, lehenago Kolonbiako Villavicencioko lagunekin aritu ginen hizketan, ilusionismo sozialetik lanean hasi diren Psikologia Fakultateko ikasleekin eta Luz Mila Morales irakaslearekin; bertan ikerketa mintegi bat eratzen ari dira psikologiako ikasleekin eta INGA etniako komunitate indigenarekin, bortizkeriatik ihesi euren lurraldetik aldentzera behartuta egon diren pertsonekin batera kolektiboki eraikitzeko bidean.



Gaur, 2015eko ekainaren 19an, 19:30etan, Casa Cornelion elkartuko gara (Pelícano plaza, 1, Enladrillada kalearen izkinean), Ijitoen Herriaren kasua hobeto ezagutzeko, "El Amor y la Ira. Cartografía del acoso antigitano" dokumentalaren laguntzaz. Saioa José Herediak eta Manuel Maciák aurkeztuko dute eta dokumentala ikusi ondoren, solasaldia izango dugu administrazio publikoen jabegabetzearen ildotik.




Gaurko saioaz gehiago jakin nahi baduzu: http://desempoderamiento.blogspot.com.es/2015/05/la-primera-actividad-en-sevilla-de-las.html

2015(e)ko ekainaren 14(a), igandea

Amildegia zeharkatzen...

Egunotan, besteak beste hizkuntzaren jabegabetzeaz hausnartzen ari gara... berez bizitzako beste edozein esparrutako jabegabetzearen antzeratsua da, baina gure kasuan euskararen biziraupenaren zailtasunak oso presente ditugunez... ba kosta egiten zait pauso bat ematea desinstituzionalizaziorantz eta bereziki desestatalizaziorantz. Zer gertatuko litzateke euskara estatuaren laguntzatik askatuko bagenu, gaur egun teorian bere defentsan lanean ari diren erakundeetatik libratuko bagenu? (legedia, eskolaratzea, normalizazioa, diskriminazio positiboa, finantziazioa, formazioa...)

Ideia horrek eragiten didan sentsazioa da amildegira goazela pauso hori emanez gero... baina benetan amildegi faltsua da. Ez da amildegia, besterik gabe ez dut ikusten non zanpatu, ez dakidalako ondo begiratzen...


Indiana Jones amildegian oinez... ez zen eta benetako amildegia...

SOROSPENA ALA HORIZONTALIZAZIOA ETA ELKAR LAGUNTZA?

Jangela sozialak, haur pobreentzako jangelak...

"FMIren proiektua Espainiarentzat" @Viejo_Topo-ren bidez

Aurtengo Magisteritzako 3. mailan izandako eztabaida tentsoenetako bat haur pobreei laguntzeko jangela sozial bat antolatzeko proposamenari lotutakoa izan da. Aurreko udaran (2014) hainbat eskola zabaldu ziren haur pobreek zer jan eduki zezaten, eta bide batez, hezkuntza jarduerak egin eurekin. Proposamen hori egin zuen taldeari ez zitzaion krudela iruditzen familia pobreak behartzea euren seme-alabek uda hezkuntza erakunde baten barruan pasatzera, jatearen truke. Ez zuten, ezta ere, krudela ikusten haurrei jaten ematea eta ez euren gurasoei, aiton-amonei, osaba-izebei... zeozergatik, badago jendea adinaren arabera bereiztu egiten duena jende gosetua...

Larrialdi egoeretan, larrialdiko neurriak. Eta gosetearen aurrean, egin behar dena da sorospena, pertsona zehatzak seinalatu eta identifikatzea, euren egoera aztertzea eta arrisku-mailaren arabera sailkatzea, harreman bertikal bat eraikiz salbatzeko, zeinetan bi talde sortzen diren, "jaten ematen duena eta jaten duena", eta azken honek esker ona erakutsi behar du hain keinu solidarioaren aurrean.

Ezin dira eta gauzak bestela egin... larrialdia da eta... hobe da eta ezer ezerrez baino... eske...

Jaten ematekoa prestatzen. Iturria: La Murga de Nito
Jatekoa prestatzeko forma ezezik, jateko modua ere horizontala izan daiteke ("cuchará y paso atrá")
Iturria: Memoria Visual de Arahal
Beharbada, hiriko jende (burges)ak ez ditugu lapiko kolektiboak ezagutzen, jatekoa denon artean prestatzea bakoitzak ahal duena emanez (janaria, prestatzeko lana, lekua, garbiketa...) eta harreman horizontalak, konfiantza kolektiboa, sormena eta elkar laguntza sustatuz. "Cuchará y paso atrá'", bat hartu eta gainerakoei hartzen utzi (ez "intzak ma ta jangouk me").

Beharbada, hiriko jende (burges)ak ez du gogoan nola, modu "modernoagoan" berpiztu ziren egiteko modu horizontal hauek, 15Mko Sol-eko mugimenduetan esaterako... eta mugimendu horietatik bultzatutako pertsona horiek jarraitzen dute laguntza bertikal sorosleak sustatzen... ez zuten ulertu? ez ziren bertan izan?

Beldurra ematen du autogestiorako pausoa emateak, baina ez da horren zaila, ez da utopikoa... gertatu delako eta gertatzen ari delako!!!

EUSKARA DESESTATALIZATZEA

Euskararen alde lanean hainbeste urte pasa ondoren, euskara irakatsiz, zabalduz, normalizazioan lagunduz, transmitituz, ikertuz... argi daukat ez zaidala osasuntsua iruditzen norantz goazen (bultzaka), ez da osasuntsua euskararen biziraupenerako eta are gutxiago hiztunontzat. Hizkuntza hiztunon gainetik jartzea soilik uler daiteke ikuspegi instituzionalistatik (hau da, kontrolaren ikuspegitik). Horren garrantzitsua da hizkuntza ikastea eta hizkuntzalaritzaren alderdiak ezagutzea... azkenean, gero eta baztertuago dago euskara eguneroko bizitzan, erabilera erabat instituzionalizatuaren alde.

Errua estatu zanpatzaileek dute, telebistak, masa kulturak, egoera diglosikoak... baietz, beti dago besteei leporatzea; baina euskara aldaera batu estandarizatura mugatzea, idatzizko formetan oinarritzea, zuzentasun gramatikalerako presio handia ezarriz, ahozko aldaera ez normalizatuak etengabe gutxietsiaz, hizkuntzaren hautapena harreman formak baino garrantzitsuagoa izanik... uste dut elementu horiek guztiak nahikoak direla ondo ez goazela susmatzeko. Haur eta gazte gutxi ezagutzen dut Donostialdean (teorian nahiko ingurune euskalduna) euskaraz mintzatu nahiago dutenak gaztelaniaz baino, eta ezaguna da euskararen aldeko festetara sutsuki doan jende euskalduna eta bertan gaztelaniaz diharduena.


Amonak (berez santandertarra) esan zidan ezin nintzela nire gelako mutil batekin ezkondu bere abizenarengatik errioxarra izango zelako eta euskaldun batekin ezkondu behar nuelako. Nik orduan 8 urte nituen. Gogoan dut errieta ederra egin zidala kontu horren inguruan, eta nik amona maite nuenez noski, pentsatu nuen arrazoi izango zuela, gaizki egongo zela erdaldun batekin ezkontzea. Ados, garrantzirik gabeko pasadizu bat baino ez da. Baina aurten, euskarari buruzko biltzar garrantzizko batean, "hizkuntz arnasguneen" inguruan eztabaidatu zen, eta zeinen garrantzitsua zen arnasgune hauek babestea, erdaldundu ez daitezen. Benetan, zenbaitek kritikatu zuen (modu ezkutuko edo agerikoagoan) herri euskaldun horietako hainbat jende "jende erdaldunarekin" ezkontzea, "hizkuntz galera" eragiten zutelako. Benetan, hau ez doa ondo.

Babestu nahi dugunaren estatalizazioak delegatzea eragiten du, urruntzea eta Estatuarekiko mendekotasuna areagotzea (estatu espainiarra, frantsesa, euskal estatua, gipuzkoarra, donostiarra...). Dirulaguntzen mendeko egiten gaitu, egitura funtzionalarekiko mendeko (hizkuntz normalizatzaileak, euskara zerbitzuak, itzultzaileak, orraztaileak, aztertzaileak...), maisu-maistren eta formatzaileen mendeko... alegia, sorospen harreman bertikalak sustatzen ditugu, euskara objektu bihurtzen dutenak (ikerketa-objektu, ikas-objektu), eta hartara, bere testuinguru natural, sozial, kultural, pertsonalaren testuingurutik kanporatzen da.

Bere irakaskuntza erraztearren, egituratu egin behar da, lojika gramatikalak asmatu, aditz taulak... eta horrela, "ondo" hitz egiteko gaitasun eta trebetasun kognitibo nahikoak garatzeko urteak pasa behar dira ikasten eta lantzen. Lojika faltsua da, noski, idatzizko forma estrukturalistetan oinarritutako ikasketak baitira, zerikusirik ez ahozkotasunarekin, ahozkotasuna alojikoa baita, soinu-musikala, emozionala, partekatua, soziala, bizia eta aldakorra.

Kontrolean beste pauso bat emanez, idatzizko lojika horiek berauek dira ezagutu eta ikasi behar ditugunak berdin hizkuntza ikasleek zein jatorrizko hiztunek. Nire semea institututik itzultzeak esanez ez dakizkiela aditzak euskaraz, jaiotzetik mintzatzen delarik, gaiaren absurdua erakusten du. Hiztunei sinestaraztea ez dakitela euren ama-hizkuntza soilik ez direlako gai euren hizkuntza taula hauen arabera ulertzeko... horrek argi erakusten du nola ari den hizkuntza jendearengandik urruntzen.

Euskal aditz laguntzaileen taula famatua...


Hizkuntzaren kontrol instituzionalak, Estatuarekiko eta bere arauarekiko mendekotasun hori eragiten duenak, osagarri bat du azken urteotan sustatzen aritu dena: euskara masa kulturan txertatu beharra. Euskarak prestigio soziala izan dezan, unibertsitatera iristeaz gain (kultura instituzionala), nahitaezkoa da "Los 40 principales" euskaraz egotea, "Gran Hermano" euskaraz,  "euskal kulturaren industria" indartzea...

Eta zergatik ez da lan egiten ari kultura herrikoietatik? Kultura herrikoiak, hizkuntzen ingurune sozio-kultural naturala izanik, alojikoak dira, anitzak, partekatuak, nahastuak, kaotikoak, aldakorrak... ez dira estatu kontrolatzailearen interesekoak. Hizkuntzak perfektu iraun behar du, ondo zaindu behar da arian-arian erabakiz instituzioetatik (Euskaltzaindia eta enparauak) zer dagoen ondo eta zer gaizki. Euskara ondo gorde behar den altxorra da, zaindu, ikasi eta landu egin behar dena, identifikatu, sailkatu, bereiztu... baina, horrek zer ikusi dauka hiztunekin?

[Kultura herrikoiei buruz gehiago jakiteko: http://ilusionismosocial.org/pluginfile.php/525/mod_resource/content/1/cultpopweb.pdf]

Euskara desestatalizatzea estatuaren kontrolpetik ateratzea da, jendeari itzultzeko. Bai, baina estatuaren babesik gabe... zer gertatuko da? Jende askok uste du babes eta zaintza hori gabe galdu egingo dela. Horrek konfiantza eskasa erakusten du hiztunengan, esan nahi baitu Estatuak interes handiagoa duela hizkuntzaren defentsan hiztunek eurek baino... baina, mendetasun horren jatorria euskararen biziraupena Estatuaren esku utzi izana bada, hiztunok hizkuntzarekiko ardura, eskubidea eta gozamena hartu beharrean? Ez gara hizkuntza itotzen ari, salbatu nahian? Ez al dugu ikusten hizkuntza salbatzeagatik gure hizkuntzaren hautapena lehenesten ari garela gure arteko harremanen aurrean?... Benetan al da garrantzitsuagoa euskal hiriburuetako alkateak euskal hiztunak izatea eskuindar edo ezkertiarrak izatea baino?

PD: Kasualitatez, egun berean hauxen argitaratu du Iñaki Martínez de Lunak Argia aldizkarian: http://www.argia.eus/argia-astekaria/2465/maila-bat-gorago

2015(e)ko maiatzaren 30(a), larunbata

Jabegabetzearen Nazioarteko I Jardunaldiak Lesakan, abuztuaren 4tik 9ra

2015eko udaran zehar, Jabegabetzearen Nazioarteko I Jardunaldiak egingo dira munduan barrena. Hemen duzue eguneratzen gabiltzan informazioa:
http://ilusionistasozialak.blogspot.com.es/p/jabe-gabetzearen-nazioarteko-i.html


Hauxe da gure proposamena:


JABEGABETZEAREN NAZIOARTEKO I JARDUNALDIAK NAFARROAN

Lesaka (Nafarroa), 2015eko abuztuaren 4tik 9ra, Matxinbeltzenea Aterpetxe-barnetegian.

Hau da egunez egun egitea proposatu duguna:

Abuztuak 4, 18:00etan: Lesakako jardunaldien aurkezpena. Zer da jabegabetzea? sarrera labur bat. Nazioarteko jardunaldietan zehar Kolonbian, Andaluzian eta Mexikon egindakoaren kontaketa.

Abuztuak 5, 10:00etatik 14:00etara: Partaidetza-motak eta itxaropena (jabegabetzearen zutabea).

Abuztuak 6, 10:00etatik 14:00etara: Hezkuntzaren jabegabetzea eta eraikitze kolektiboa.

Abuztuak 7, 10:00etatik 14:00etara: Eskola komuna.

Abuztuak 8, 10:00etatik 14:00etara: Hizkuntzaren jabegabetzea.


Abuztuaren 5etik 8ra bitarteko arratsaldeetarako, gaiak proposatu ahal izango dira (aldez aurretik edo bertan), edo ibilaldiak egin, bazkalosteko kafean endredatu, deskantsatu, edo besterik gabe, jendearekin egon.

Proposamenik baduzu, bidaliguzu eposta honetara:

ilusionistasozialak@gmail.com


HIZKUNTZAK:

Beste leku batzuetako lagunak etorriko direnez (Andaluziatik gehienbat), goizeko saioak gaztelaniaz izango dira. Arratsaldean... joango gara ikusten.

Nolanahi ere, topaketa hau baliatu nahi dugu Lesakara hurbiltzen den edonorekin hausnartzeko, eztabaidatzeko, esperientziak trukatzeko... elkarrekin eraikitzeko. Seguru elkar ulertzeko moduak bururatuko zaizkigula!


DINAMIKA:

Topaketa hauek edonorentzat daude zabalik. Partaidetza-erak interesatzen bazaizkizu, jakintzak eraikitzeko beste modu batzuk, harreman horizontalak eratzeko moduak, jabegabetzea ("desempoderamiento") hezkuntza komuna, hizkuntza eta ahozkotasuna... animatu eta parte hartu!!!

Ez da beharrezkoa saio guztietara etortzea.

Aldez aurretik gaian sakondu nahi baduzu... hona "Jabegabetzea. Sarrera bat." artikuluaren euskarazko bertsioa:
https://docs.google.com/document/d/1zDu3xiC3guCtjM2XdGdWXa2hd8D-VL6iMJG81d8RShQ/edit?usp=sharing

*parte hartzeko asmoa baduzu, irakurri beherago duzun "ixilpeko klausula"

LEKUA ETA IZENEMATEA:

Ekitaldi hau autogestionatua da eta ditugun baliabideak partekatuko ditugu jardunaldiaz gozatzeko elkarrekin.

Debate-solasaldietan parte hartzeko, ez da beharrezkoa ez izena ematea eta ez izenematea ordaintzea, etorri eta kitto. Hala ere, eskertuko genuke mezutxoren bat bidaltzea, korreoz, feisbukez, watxapetik... jakinaren gainean egon gaitezen.

Matxinbeltzeneako arduradunei esker, gelak erabiltzeaz gain, bertan prestatu ahal izango ditugu otorduak eta baita lo egin ere!
  • Gauez geratu nahi baduzu, 16 euro izango dira gau bakoitzeko. eta aldez aurretik jakinarazi behar diguzu zein egunetan geratuko zaren, gelak antolatzeko. Gelak 4, 6 edo 8 lagunekoak izango dira. Ordainketa norberak egingo du bertan.
  • Otorduetan, norberak dakarrena bertako sukaldean prestatzen denarekin batuko dugu. Adibidez, saioen aurretik gosaltzera bazatoz, zeozer ekar dezakezu edota dirua jarri esnea edo kafea erosteko. Bazkaltzen geratzeko, aldez aurretik abisatzea ezinbestekoa da erosketak eta lana antolatzeko.
  • Kontuan hartu nahi dugu partehartzaile bakoitzak errazena egiten zaiona ekartzea eta jateko-edatekoen antolaketan konfiantzan eta elkarlaguntzan oinarrituko gara. Dagoenarekin joango gara konpontzen.

Inportantea da bazkaltzen edota gauez lotara geratu nahi baduzu, aldez aurretik jakinaraztea eposta guri bidaliz: ilusionistasozialak@gmail.com (ahal baduzu, ekainean zehar abisatu)

Errazena da posta elektroniko bat bidaltzea zure asmoekin (zenbat egunetara etorriko zaren, lotara geratuko zaren, jatekorik ekartzeko moduan zauden...). 

Harremanetan jartzeko watxapa erabili nahiago baduzu, bidali guri eposta bat zure telefono zenbakiarekin eta jarriko gara harremanetan. Watxapeko kudeaketaren arduraduna Ainhoa Ezeiza da eta banaka zein taldeka joango gara antolatzen (partaide guztioi eskatzen dizuegu watxapa neurriz erabiltzea eta telefono zenbakien pribatutasuna gordetzea).

DIRULAGUNTZAK:

ERNE! Dirulaguntzak kudeatzen ari gara EHUko ikasleentzat egonaldia ordaintzeko, interesatzen bazaizkizu, jarri gurekin harremanetan lehenbailehen:

ilusionistasozialak@gmail.com
edo
ainhoa.ezeiza@ehu.eus

Matxinbeltzenea Aterpetxea

Ixilpeko Klausula:

[...]

Zer espero dugu zugandik?

Ba uler dezazula oso urrutitik datozela zenbait pertsona, euren diruaren eta denboraren sakrifizioa eginez etorri direnak zuk adieraziko duzuna entzutera. Ez datoz aisiagatik, ezta zerbait irabaziko dutelako ere. Ez datoz modagatik edo ezjakintasunagatik. Hona datoz beharbada hodei beltz horiek ikusten dituztelako ortzemugan, eurite eta haizeteek astindu dituztelako, ulerminaren gosea ez delako asetzen, ekaitza badakarrela sentitzen dutelako.

Orduan, guk, zapatistok, zu errespetatzen zaitugun bezalaxe, halaxen eskatzen dizugu pertsona horiek errespetatzeko. Izango da baten bat kolatu dena, baina gehienak gure kideak dira. Borrokan bizi eta hiltzen diren pertsonak dira, inork, gu ez bagara, kontuan izango dituena. Beraientzat ez dago museorik, ez estatuarik, ez abestirik, ez olerkirik, ez daude metroko bagoietan, kaleetan, kolonietan. Inor ez dira, egia da. Eta hala ere, edo horregatik agian, guretzat dena dira.

Orduan, ez zaitez iraindua sentitu, ez ekarri konsignarik, dogmarik, autofederik, modarik; ez errepikatu beste batzuek lehenago hemen edo han esandakorik; ez sustatu pentsamendu nagirik; ez saiatu inposatzen pentsamendu dogmatikoa; ez hedatu pentsamendu gezurtirik.

Eskatzen dizugu zure hitza ekartzeko eta horren bidez pentsamendua, hausnarketa probokatzeko. Eskatzen dizugu zure pentsamendua presta dezazula, zorroztu, distirarazi. Pentsamendu horrekin, ez ohoratzea akademia eta bere parekideak, baizik eta jasotzen duen jendea, nahiz astindu moduan, nahiz zaplasteko edo oihu moduan.

Mintegi edo hazitegi honetarako eskatzen dizugun hazia, zalantza eragiten duena izango da, probokatzailea, pentsatzen eta analizatzen segitzea bultzatuko duena. Hazi bat beste hazi batzuek entzun dezaten hazi egin behar dela, eta nork bere erara haz dadin, bere egutegiaren eta geografiaren arabera.

Oh, bai, badakigu: ez duzu zeure prestigioa lodituta ikusiko, ezta zure kontu korrontea ere, edo zure ospea. Ez duzu ikusiko, ezta ere, ea jarraitzaile, dizipulu, artalde gehiago lortuko duzun.

Areago, arrakastaren adierazle bakarra ez duzu ikusiko eta izango da leku askotan, beste egutegi batzuetan, askotariko geografietan, beste batzuek dena desafiatu, eztabaidatu, zalantzan jarri, kritikatu, irudikatu, sortzea.

Hori eskatzen dizugu. Hori, besterik ez.

[...]
Zati hauek hemendik hartuak eta itzuliak izan dira:

2015(e)ko martxoaren 18(a), asteazkena

Kontzeptuak ehuntzen eta konplexutzen (2007-2015)

*sarrera honen aurrekoak:
Ilusionismo soziala. Zezelka (1995-2007)
Ilusionismo soziala. Kontzeptuak/egiteak/sentitzeak finkatzen (2008-2012)

El Palomo esperientziaren ondoren (2005-2007), topatzen joan ginen eta dimentsio berriak zabaltzen, esperientziak ehunduz, 1995etik generakartzan hondar teorikoez inpregnatuta baitzeuden esperientzia horiek, eta aldi berean berrelaborazio kontzeptual berriez ere bai, esperientzien zabaltasunari esker.

Hala, hiru funtsezko kontzeptu topatu genituen: kultura herrikoiak, eguneroko bizitzaren autogestioa eta jabegabetzea.




Hori guztia nazioarteko jardunaldien hazia izan zen, lehenik Autogestioaren Nazioarteko Jardunaldiak, Andaluzian (Sevilla eta Granada), Mexikon (Jiutepec eta Morelia), Katalunian (El Vendrell), Brasilen (Pernambuco) eta Kolonbian (Cali) egin zirenak, lekuan lekuko proposamenetan oinarritutako jarduerak garatuta, eta uneotan iristen ari diren Jabegabetzearen Nazioarteko I Jardunaldiak, zeinetan espero dugun jendea batzen joatea hemendik 2015eko uda bitartean.


**Artikulu hau Javier Encinak Ilusionismo Sozialaren blogean argitaratutako sarrera honen itzulpena da
http://ilusionismosocial.blogspot.com.es/2015/02/tejiendo-y-complejizando-conceptos-2007.html

2015(e)ko martxoaren 16(a), astelehena

Ilusionismo soziala. Kontzeptuak/egiteak/sentitzeak finkatzen (2008-2012)

*sarrera honen aurrekoa:
Ilusionismo soziala. Zezelka (1995-2007)

El Palomo esperientziaren ostean (Palomares del Río, Sevilla; 2005-2007), hausnarketa tarte bat zabaldu genuen, Olivareseko esperientzian (2009-2010) sartu zena praktikan http://ilusionismosocial.org/mod/resource/view.php?id=180 baita gure auzoko 15Mean ere: Jacaranda norte (Sevilla hiriaren iparraldean) http://ilusionismosocial.org/mod/resource/view.php?id=597, eta horrekin batera, Texcaleko esperientzian (Mexiko, 2009-?), kasu honetan truke zibernetikoa eta aurrez aurrekoa tarteratuz... Aberastasun honek, praktikatik pentsatu eta egite eta sentitzeak praktika berrietan sartuz, ekoizpen teorikoetan oso aberatsa izan zen garai batera eraman gintuen.


Metodologiarik gabe eraikitzearen beharretik abiatuta (aprioririk gabe lan egin nahi baitugu, ikertzaileek markatutako biderik gabe), konturatu ginen gehienez ere nola hasi jakin genezakeena, hasiera nolakoa izango zen, eta horretaz hausnartzen jarri ginen http://ilusionismosocial.org/mod/resource/view.php?id=161, baina gauzak esperientzietan eginez ikusi genuenez geure burua, konturatu ginen metodologiarik gabe lan egiten genuenez, gauza gehiago atzeman behar genituela, erneago ibili behar genuela, ez genuela nahikoa 5 zentzumenekin... eta zentzumen gehiago azaleratzen hasi ginen.



SENTIDOS E IMAGINARIOS EN EL ILUSIONISMO SOCIAL from unilco on Vimeo.

Konturatu ginen teknikak eta tresnak bizikidetzakoak izan behar zutela, jendearekin eta jendearengandik sortuak, eguneroko bizitzaren autogestio prozesuetan bereganatzeko modukoak http://ilusionismosocial.org/mod/folder/view.php?id=174

Hori dena izan zen gaur egun Ilusionismo Soziala deritzoguna konfiguratzen joan zena.


**Artikulu hau Javier Encinak Ilusionismo Sozialaren blogean argitaratutako sarrera honen itzulpena da:
http://ilusionismosocial.blogspot.com.es/2015/02/el-ilusionismo-social-asentando.html

Ilusionismo soziala. Zezelka (1995-2007)

Ilusionismo soziala!!!!, gauza hauek 1995ean hasi ginen pentsatzen/sentitzen/egiten, Pedreran lanean hasi ginenean, honi gehitu zitzaizkion Las Cabezas de San Juan-en sortu ziren hausnarketak bertan lanean ari ginelarik (1999-2003) eta Pablo de Olavide Unibertsitatean 6 urtez eman genuen espezialista ikastaroan landutakoa (1999-2005); horrek guztiak halako hazitegi sozialen salda bat sortzen hasi zen 2005ean UNILCO eratzera eraman gintuena El Palomo esperientzian lanean hasi ginenean (Palomares del Ríoko HAPO/PGOU Hiri-Antolamenduko Plan Orokorra eta Plan Estrategikoa, 2005eko urrian). Orduan hasi zen eratzen ilusionismo soziala deitu geniona, eta hala elkartu ginen 2007an UNILCO-espacio nómada eratu genuenok: Marta, Dani, Juanlu, Mª Angeles, Alejandra, Mariana, Rosa, Bego eta bederatziok, geroxeago Eva eta Alegría, ondoren Carmen eta Juan.

Pauso hori emateko, eztabaida ireki bat izan genuen bi gai hauen inguruan:
  • Deialdi bidezko partaidetza lanaren gune izatetik eguneroko bizitzako denbora eta espazioetan pentsatu/sentitu/ekitera.
  • Praxikarekin segitzea (teoria eta praktikaren arteko lotura), pentsatu/sentitu/ekin ezin direla banandu ulertuta.
Horrek guztiak posible denaren segurtasunetik ezinezkoaren itxaropenera pasarazi gintuen, eta horretarako ilusionismo sozialaren keinuak sortu beharra zegoen. Bizipen hauek bultzatu gintuzten metodologiaren kontzeptua alde batera uztera, zurrunegia eta aprioristikoa baita, eta egiteko moduetara jotzera (IAP Ikerketa-ekintza partehartzailea metodologia jakinduria gisa onartuta); hala, IAPtik Ilusionismo Sozialera pasatu ginen, etengabe aldatzen ari dena, etengabe erronka berriak planteatzen dizkiguna, eta erronka horiek soilik aurrera egitearren ebatz ditzakegu (ez dago behin betiko / denetarako soluziorik); beste pauso bat, beste erronka bat... Orain dena aberatsagoa da Mexikon eta Euskal Herrian egiten gabiltzan praxiketan. Urteek ez digute ilusioa mugatu eta harreman, esperientzia, eraikitze teoriko gehiago ekarri dizkigu hobeto lan egiten laguntzen digutenak...


Hementxe uzten dizuet gai honi buruz egin genuen lehen bideoa eta Linareseko jendeak egin zuen bideo-aurkezpena (mila esker berriz ere).



Ilusionismo Social from unilco on Vimeo.





*Artikulu hau Javier Encinak Ilusionismo Sozialaren blogean argitaratutako sarrera honen itzulpena da: http://ilusionismosocial.blogspot.com.es/2015/02/el-ilusionismo-social-balbuceando-1995.html

2015(e)ko martxoaren 3(a), asteartea

Elkarren ideiak errespetatzea... zer da hori?

Lehen Hezkuntza Graduko hirugarren mailako ikasleen autoebaluazioak birpasatzen eta ebaluatzen aritu gara asteburuan (hemen esperientziaz informazio gehixeago...). Hizkuntzaren Didaktika irakasgaian modu esperimentalean egin dugu lan, didaktika irakatsi ordez, praktikatik abiatu gara, lan egiteko modu berri bat ikasteko: jendearekin eta jendearengandik parte hartzeko prozesuen simulakro bat egin dugu, hizkuntza komunikazio gisa hartuta, eta komunikazioa parte hartzeko tresna bat bezala ulertuta.


Ez dugu helbururik markatu aldez aurretik, helburuak situazionalak izan dira, unean unekoak, eta komunikatzeko hizkuntza linguistikoaz gain, hizkuntza plastikoa eta hizkuntza fisikoa erabili dugu, ahozkotasunari lehentasuna emanez idatzizkoaren aurrean. Helburu aprioristikorik izan gabe, aukera izan dugu interesatzen joan zaizkigun gaiei buruz hitz egiteko eta egokien iruditu zaigun moduan espresatzeko eta konpartitzeko.


Ideia izan da norbere interes eta gogoetatik abiatzea eta hori izatea elkarrekin lan egiten joateko bidea. Baina ez onartzea “edozein proposamen” baizik eta proposamenak prozesuan zehar konplexutzen joan dira, partaidetza sakonagoa eta etikoagoa izan zedin, ikuspegi indibidualista gainditu eta kolektiboki lan egiteko. Horrek blokeo batzuk eragin dizkigu eta prozesuan zehar elkarri laguntzen saiatu gara, zenbaitetan asmatu dugu eta zenbaitetan sortu zaigun frustrazioak etsiarazi digu...


AUTOEBALUAZIOAK

Prozesuaren amaieran, ikasle bakoitzak idatzi bat prestatu du zer egin duen eta zer ikasi duen zerrendatuta, eta autoebaluazio horietan hauek izan dira maizenik azaldu diren kontuak:
  • Taldean lan egiten ikasi dugu, ez soilik geure taldean, baita besteekin batera ere. Egia da ez diogula denok denoi lagundu, baina ikasle asko izan dira euren lana alde batera utzi dutenak une konkretuetan besteei laguntzeko, eta horrek eragin dizkigun bizipenak oso baliotsuak izan zaizkigu. Askok azpimarratu dute berria izan dela ideia hori, taldeko muga geurekoi horiek gainditu eta ikusi dugula posible dela denok denoi laguntzea, elkar zaintzea eta denon ideiak errespetatzea.
  • Errespetuaren ideia hori ere asko azaldu da... berez talde bezala ondo konpontzen ziren lehenago ere, baina iruditzen zait errespetua testuinguru honetan aipatu dutenean, berez disentsuan oinarritutako errespetua izan dela, alegia, adostasuna bilatu baino gehiago, gauzak elkarrekin egiteko ideiarekin lan egin dugunez, jendea libreago sentitu da bere ikuspegia emateko eta errazagoa izan da besteen hitza errespetatzea eta kontuan izatea, ez baitzihoan geure ideien “kontra”.
  • Ildo horretatik, batzuentzat lehen aldia izan da talde osoan hitza hartzera ausartu direnak. Hainbatek esan dute lehen aldia izan dela horrela denon aurrean eta denon artean parte hartu dutela, eta beste zenbaitzuek aipatu dute lehen aldia izan dela ikaskide batzuen hitza eta iritzia entzuten dutela. Gai izan dira gelakide gisa gauzak elkarrekin egiteko irakasleon gidaritzarik gabe eta zeregin markatu bati erantzun gabe, lehen aldiz hiru urte hauetan, eta hori oso bizipen eta ikaskuntza baliotsua dela uste dut, bai aurrera begira eta bai haurrekin lan egiten dutenerako. Askotan mintzamena lantzeko ariketak proposatzen ditugu edo haurrei parte hartzeko eskatzen diegu baina ikuspegi bertikal batetik (geuk erabakitzen dugu noiz hitz egin behar den eta zertaz)... baina gelakideon artean izan dugun komunikazioa naturalagoa izan da, horizontalagoa, eta horrek erraztu du partehartzea.

Errespetua, zentzu kolektiboan, ez da soilik besteren hitzak entzutea baizik eta aditzea, kontuan izatea eta ideia, nahi eta iritzi horietan laguntzea, ados egon gabe ere. Disentsuak aukera ematen du elkarri laguntzea geure ahotsa edo gutasuna galdu gabe, elkarlanean.

Horrek gogorarazi dit Koldo Saratxagak NER Harreman Estilo Berrian egindako proposamena: "lidertza, ni-a ahaztu eta erakundeak osatzen dituzten pertsona anitzen artean eroso integratzea". Geure esperientziaren ildotik, lidertzak hitza lapurtzen die lider denari hitza kendu nahi ez/ezin dioten pertsonei, eta zenbat eta iraunkorragoa eta identifikagarriagoa lidertza hori, hainbat isilago agertzen dira boterea nahi ez duten pertsonak... eta azkenean, botere nahirik ez duten pertsona horiek talde osoan integratzen dira, baina kontsentsuz, eta horrek esan nahi du ez dela bere hitza edo iritzia errespetatzen, subsumitu egiten baita. Pertsonak masa gisa tratatzera garamatza bide horrek.

Alderantziz, liderrak (pluralean) situazionalak badira eta ez iraunkorrak, lider horiek jabegabetzea egiten badute boterea hartu dutela sentitzen dutenean, eta adostasunaren ordez disentsuaren konplexutasunean eta osagabetasunean mugituz gero, orduan bai, pertsona guztiak errespetatuak sentitzen dira, adituak.

Esperientzia-bizipen hauetan zehar, ahalegin berezia egin dugu nork bere taldean integratu ordez, talde-kohesioa landu ordez, taldeak etengabe zabaltzeko, iragazkorrak izateko, boterea diluitzeko... eta horrek eragin du errespetuzko bizipena izatea, autonomiari benetako zentzua emanez elkarren behar eta elkarlaguntza prozesuen bitartez.


KULTURA HERRIKOIAK, KONPLEXUTASUNAREN FRUITUA

Gai honetan sakontzeko, interesgarriak dira kultura herrikoiak konplexutasunean eta osagabetasunean jarduteko erak:


"Kultura herrikoiak konplexutasunaren adierazpen argiak dira, izan ere, bizitzeko modu bat izanik, ezin daitezke azaldu eguneroko espazio eta denboretan sentitu/pentsatu/egin gabe, eta errepikapen sortzailearen bidez sortzen dira etengabe. E. MORINek dioen eran (2001:46-47),  “unitate konplexuak, gizakia edo gizartea kasu, multidimentsionalak dira; honela, gizakia aldi berean biologoa, psikikoa, soziala, afektiboa eta arrazionala da. Gizarteak dimentsio historikoak, ekonomikoak, soziologikoak, erlijiosoak… ditu bere baitan.  Jakintza egokiak dimentsio aniztasun hau onartu egin behar du eta bere datuak bertan  txertatu (…).

Jakintza egokiak konplexutasunari aurre eman behar dio.  Complexus hitzak esan nahi du elkarren artean josita dagoena; hala da, konplexutasuna dago osotasuna eratzen duten elementuak banaezinak direnean.”

Garrantzitsua da zentzumenak zorroztea konplexutasuna ulertzeko, baita konplexutasunak eragiten dituen kontraesanak ere, hauek askotan harrapatzaileak, blokeatzaileak edota mingarriak izan daitezkeelako, edo aldiz, ahalmen berrietara bultzatuko gaituzten korapiloak izan daitezke.

“ Kontraesanek bi ebazpen mota dituzte: bata itxia (kontsentsua) eta bestea irekia (disentsua). Adostasuna modernitateari dagokio: adierazpen bat  - HABERMASek dioenez-  baliagarriagoa da hartzaileen arteko kontsentsua eragiteko gai denean. Desadostasuna posmodernitateari dagokio: adierazpen bat - LYOTARDen hitzetan - baliagarriagoa da hartzaileen artean askotariko adierazpenak eragiteko gai denean.

Kontsentsua konponbide itxia da. Multzo hutsa da multzo guztiek komunean duten partea. Soilik jar gaitezke ados ezerezean, hutsean. Adostasunak informazio galera dakar.  Disentsua konponbide irekia da. Zerbait beharrezkoa edo ezinezkoa denean, jokoaren arauak aldatu egin behar dira, dimentsio berriak sortu ahal izateko (…).

Kontsentsuak ziurtasuna sorrarazten du, disentsuak duda. ‘Duda’ duo+ habitare (dubbitare) egituratik dator: bi mundutan bizi dena” J. IBAÑEZ (1997:83). Bitartekaritza sozial desiragarrien lanean, disentsua da gatazkak konpontzeko modua.

Hau horrela izan dadin, garrantzitsua da egoeraren araberako lidergoa kontuan hartzea: (irekitzea, hainbat lider denetarako LIDERRAK bezala onartzeak eragiten duen esklerotizazioaren aurrean) denok gara liderrak leku jakin batzuetan eguneroko leku eta denboretan, baina inoiz ez beti leku guztietan, egunerokotasuna deuseztatuko baikenuke. Egoeraren araberako liderrak onartuz eta animatuz, prozesuan burutu beharreko zeregin bakoitzari garrantzia ematen zaio: kultura, janaria prestatzea, ordezkaritza politikoa, komunikazioa…  ez dago “bigarren mailako zereginik edo zeregin osagarririk”. Ilusionismo sozialak esan nahi du bizitza guztien eta bakoitzaren errespetua eta krisi egoerekiko irekitasuna. Prozesu sozialak bizitza behar duten pertsonek osatzen dituzte, baita asebetetasuna ere prozesuan."

Javier ENCINA, Mª Ángeles ÁVILA, Begoña LOURENÇO (2010). Las culturas populares. Sevilla (Andaluzia): Atrapasueños, Colectivo de Ilusionistas Sociales, UNILCO-espacio nómada. Gehiago irakurtzeko: http://ilusionismosocial.org/mod/resource/view.php?id=155

Itz.: Irati Guridi, Aitor Errazkin, Ainhoa Ezeiza (argitaratzear)


2015(e)ko otsailaren 20(a), ostirala

Hezkuntzaren jabegabetzea eztabaidatzeko bideoak euskaraz

Poliki-poliki, hezkuntzaren jabegabetzeari lotutako euskarazko bideoak pilatzen gabiltza, eztabaidarako lehen bideo-zirriborroa osatzeko.

Hori dela eta, erreprodukzio-zerrenda sortu dugu youtube-n, euskarazko bideo hauek denak jarraian ikusteko edo errazago topatzeko. Interesgarria izan daitekeen beste bideoren bat ezagutzen baduzu edo egin baduzu, abixatu, zerrendara gehitzeko!


2015(e)ko otsailaren 19(a), osteguna

Jabegabetzearen zutabeak

Jabegabetzea boterea beherago daudenenganantz uztea besterik ez da, boterea erabiltzeari uko egitea, gizarte eta natura ingurunearekin harmonian, eraikitze kolektiboa erraztuko duena. Botere uzte hori bizitzaren edozein esparrutan izan daiteke (familia harremanetan, lagunartean, lanean, elkartasunean...), banakoarena izan daiteke (ni aita/ama/seme/alaba... gisa, ni adiskide gisa, ni nagusi gisa, ni irakasle gisa, mediku, funtzionario, aktibista gisa...), kolektiboa izan daiteke (EZLNk 2000 urtean bideratu zuena, mugimendu politiko bihurtu zenean, alegia, gudalostearen boterea utziz Chiapaseko herriek euren oraina eta geroa kolektiboki eraikitzea errazteko: Mundu Berria).


Jabegabetzea hobeto ulertzeko, elkarren orekan dauden zortzi zutabetan oinarrituta irudikatu beharko genuke (eta beharbada oreka ezegonkorrean prozesuan zehar...):


1.- Zaintzak

Zaintzak praktika-multzo bat dira talde edo mugimenduaren beharrei erantzuteko asebetetzaileak identifikatu eta elkarrekin eraikitzea errazten dutenak.

Zaintzak lantzeko, honako testuinguru eta bizipen hauek hartu behar ditugu kontuan: interesik eza eta axolagabekeria/zaintza aurkaritza; beharrak eta asebetetzeko erak: asebetetzaileak; pobrezia-erak; emakume zein gizonek duten femeninoak duen balioa nabarmentzea; zaintza integrala ingurune sozial eta naturalean ulertuta eta kontsumoarekin aurkaritzan.

2.- Askatasuna

Mundua modu ikusezinean eraldatzen ari diren mugimenduen askatasuna ez da kontsentsuak eragiteko askatasuna, disentsuaren askatasuna baizik (eramana sentitzearen izua eta depresioa apurtzen duena). Ikusezin bihurtu behar dugu, printzipio etiko bihurtutako elkar ulertzean oinarritzen den disentsuaren askatasuna zabaldu, dibertsitate soziala eta naturala da mundu hau eraldatzeko beharrezkoa den aberaste kolektiboa errazten duena. Gaur bertan bizitzen hasi nahi dugun Mundu Berri hori askatuz...

Askatasuna lantzeko, honako kontzeptu eta bizipen hauek hartu behar ditugu kontuan: kontsentsu/disentsu dualtasuna, jabetza pribatua; bio-boterea; mundu berria askatzea; komunaren gaia; Ikuskizuna eta Boterea; izatea versus eraikitze kolektiboa; egotea eta ulerkortasunaren etika.

3.- Eraikitze Kolektiboa

Ez gara izaki isolatuak, besteekin harremanetan bizi gara eta etengabe ari gara gure egoteko era eta gure ideiak aldatze, edo ideia berriak eraikitzen ditugu harremanetan gaudelako etengabe.

Eraikitze kolektiboa lantzeko, ondorengo kontzeptuak eta bizipenak hartu behar ditugu kontuan: hezkuntza bankarioa versus hezkuntza kritiko-dialogikoa; kontsumoaren gizartea; esperientziaren bitartekaritza, gu-aren apelazioa; partekatzea eta ez direla existitzen a prioriak.

4.- Konfiantza

Konfiantza pentsatu, sentitu eta egitearena da eta erabaki bat da: irekitasuna izatea kolektiboki eraikitzen hasteko. Konfiantza ikastea erraztuko digun irekitasun horren araberakoa da, bestearen beharra izatea posible egingo duena, lehiakortasunera bultzatzen gaituen gizartearen aurrean.

Konfiantza lantzeko, honako kontzeptu eta bizipen hauek hartu behar ditugu kontuan: rolen segurtasuna apurtzea: Gizona, Emakumea eta Haurra; antsietatea eta zalantzaren koloka; harremana versus zeregina; sormena sustatzea; elkar ulertzea; bizikidetasuna; ez banantzea sentitzea, egitea eta pentsatzea; sentitze, egite eta pentsatzeen transferentzia.

5.- Elkarren beharra eta autonomia

Iraganarekiko zein orainarekiko izan daiteke. Elkarren beharraren bidea da laguntzarik behar ez izatera eta autonomiara garamatzana, antagonistatzat hartzen diren horien helburura. Zutabe hau, elkarren beharra eta autonomia, zero une batez ernaltzen da, zeinetan gure taldean bertan egon den eraikitze kolektiboa, lehen unean jakintzak eskaintzen dira eta hortik transferentziak eta egoeraren araberako lidergoak sortzen dira.

Bigarren unean taldeen arteko eraikitze kolektiboa gertatzen da, hirugarren unean alde batetik elkarren arteko beharra indartzen da eta bestetik, behar hori desegiten doa autonomia sortzearekin batera. Talde horretan edo taldeen artean dauden dinamiken arabera, laugarren unean garrantzitsuagoa izango da elkarren arteko beharra eraikitzen segitzea, edo gauza berriak sortzea autonomiatik abiatuta (kurubil sortzaile horretan elkarren arteko behar berriak sortuz beste talde batzuekin edo talde ber-berekin espazio eta denbora desberdinetan).

Elkarren arteko beharra eta autonomia lantzeko, honako kontzeptu eta bizipen hauek hartu behar ditugu kontuan: elkarren arteko beharra versus norberekoikeria18; errepikapen sortzailea; harreman horizontalak; egoeraren araberako lidergoak; egunerokotasuna eta ziurtasuna-ziurgabetasuna.

6.- Alaitasuna

Ze ederki egongo litzatekeen zoriontasunean pentsatu beharko ez balitz!”. 
Aldous Huxley (1932), Un Mundo Feliz.

Bizipoza partekatzen den emozioa da, sentitze/pentsatze/egite egoera bat gizartea eraldatzerantz bultzatzen duena. Zentzumenak zabaltzen dituen egoera da, ulerkortasuna, partekatzea eta eraikitze kolektiboa errazten duena. Arau sozialetatik edo arau alternatiboetatik askatzen gaitu eta ondorioz, conduit-etik, eta horrela errazten du agertoki berriak sortzea...., konfiantzazkoak, jolas eta esperimentaziokoak, arauetara makurtzen ez direnak. Bizipozak zabaltzen du itxi gabe, conduit-a errazten duen itxitura hori irekitzen du, irekitzeko irekitzen da, disentsuak ezagutzeko eta euretatik abiatuta eraiki ahal izateko.

Bizipoza lantzeko, honako kontzeptu eta bizipen hauek hartu behar ditugu kontuan: zoriontasuna versus bizipoza; antolaketa herrikoia sustatzen du; barrea eta bere sustatzaileak: jan-edana, maitasuna-sexualitatea eta erakunde aurkako bortizkeria – berdinen gizartea. Badirudi izatea desitxuratzen duela eta egotea bere osotasunean eragiten duela.

7.- Desazkundea

Geure esperientziatik abiatuta, honela definituko genuke: balioak berrikustea partekatzearen etika berri batetik, inperfektu eta amaigabe sentitzetik, beste pertsona batzuekin egotea bera baliotsua dela ulertuta, ekoizpenak eta giza-harremanak balio aldaketara egokitzea, ekonomia herrikoien, ekonomia sozialen eta solidarioen balioa nabarmenduz, euren ingurune sozial eta naturalekin orekan, kolektiboki eraikitzeari balioa emanez, giza-harreman horizontal eta anbibalenteak sustatuz, aberastasuna eta ondare naturalerako sarbidea banatu, lekuan lekukoa eta komunitarioa oinarri duten bizimoduak sortuz, publiko (Estatua) / pribatu (Merkatua) dualitatea apurtuko dutenak, itxi gabe irekiz komunerantz, gure ingurune sozial eta naturalaren ondare den horretara, ekoizpenaren eta kontsumoaren inpaktua murriztu, beharren eta asebetetzaileen arteko desberdintasunetik abiatuta eta kolektiboki eraikiz gure beharrak asebetetzeko modua, giza-eskala naturaleko garapena lortzeko. Berrerabili eta bertziklatu, bai objektuak, gure kultura materiala aberasteko, bai pentsamenduak eta egiteak, gure kultura orokorra eta gure trebetasun sozialak aberastuz, gure ingurune sozial eta naturalarekiko sentimendu berriak sortuz.

Desazkundea lantzeko, honako kontzeptu eta bizipen hauek hartu behar ditugu kontuan: desazkundea versus Aurrerapena, Hazkundea, Kontsumismoa, Zoriontasuna. Baliabide komun eta naturalekiko jarrera predatzailea bertan behera utzi; Elkarrekikotasuna, berbanaketa, plangintza eta autarkia sustatzen du eta publizitateari, kredituari eta iraungitzeari aurre egiten dio.

8.- Itxaropena

Itxaropena desesperazioaren bihotzean bertan berpiztu da. Itxaropena ez da bizipozaren sinonimo. Benetako itxaropenak badaki ez dela ziurtasuna, baina badaki, Machado poetak esan zuen bezala, bidea ibiliz egiten dela, badaki metamorfoziaren bidezko salbazioa, nekez gertatzekoa bada ere, ez dela ezinezkoa. Posible denaren segurtasunetik ezinezkoetara garamatza, egunerokoa, gizarte-laboreak hautsi gabe.

Itxaropena lantzeko, honako kontzeptu eta bizipen hauek hartu behar ditugu kontuan: itxaropena versus itxaropen pasiboa eta sakrifiziozkoa; larritasunaren, desesperazioaren eta itxaropen gabeziaren kontrako kontzeptua da; amets egitera gonbidatzen gaitu eta ustekabekoaren eta ezinezkoaren agerpenerantz askatasunez irekitzera.

Gehiago irakurtzeko: http://ilusionismosocial.org/mod/resource/view.php?id=619



"El Desempoderamiento. Viviendo la construcción de un nuevo mundo sin poder",
Javier Encinak eta María Ángeles Ávila (2014) "Autogestión de la vida cotidiana" bildumaren barruan argitaratua. Sevilla (Andaluzia)

Material honek duen berezitasun bat da eztabaidarako abiapuntu bat dela, eta berez ideiak eta proposamenak biltzen ditu baina itxi gabe, eta horrela irakurleei aukera zabaltzen die euren posizioa hartzeko, ideiak modu askotan interpretatzeko, testuak berreraiki eta bersortzeko eta modu teorikoan lantzearekin batera, ideiak eguneroko bizipenekin erlazionatzeko. Alegia, material konplexua eta aldi berean, xumea.