2014(e)ko ekainaren 23(a), astelehena

Nire kontraesanen aurrez aurre: PBL ikastaroa Kanarietan eta jabegabetzearen zutabeak

(Sarrera hau 2014ko ekainaren 23an argitaratua izan zen ainhoaezeiza.net webgunean)

KONTRAESANEN ZURRUNBILOAN KANARIETAN

Sarrera hau atzeratzen ibili naiz eta dagoeneko hilabetea pasa da Kanarietako ULPGCn (Universidad de Las Palmas de Gran Canaria) PBL ikastaroa eman nuenetik, CICEIk gonbidaturik (16 orduko ikastaroa, 2014ko maiatzaren 27-28an). Egun batzuk lehenago, bizitza irauliko zidan Partaidetza, Autogestio eta Jabegabetzeari buruzko mintegian jardun nuen (hemen blog-sarrera) eta harrezkero, Javier Encinarekin nabil bizitza berri bateko lehen pausoak eman nahian, nire kontraesan guztiak agerian jartzen ari zaizkidalarik.

Kontua da ohartzen hasia naizela bai irakaskuntzan eta baita neure bizitza pertsonalean ere dena kontrolpean izateko grinak kalteak eragin dituela/dizkidala (beheraxeago argituko dut), eta jabetze prozesu horren hasieran egokitu zitzaidan Kanarietara joatea PBL metodologiari buruzko ikastaroa ematera.

PBL METODOLOGIAREN ISPILUA: ZER SUSTATZEN ARI NAIZ???

Lehenago ere PBLan aritua naiz, 2010etik. Uste nuen metodologia honek aukera gehiago ematen zizkiela ikasleei autonomiaz eta euren nahietara lan egiteko, baina orain konturatzen naiz proiektuen bitartez ikastea ez dela metodologia tradizionaletatik apenas urruntzen. Izan ere, irakasleak izaten gara proiektuen egitura proposatzen eta gidatzen dugunak, eta ikasleen arteko harremanak sustatu ordez, jarraitzen dugu edukietan oinarritzen, kasu honetan edukia proiektua bera da.

Irakaskuntza proiektuaren garapenaren onbidean oinarrituta, produktuaren arrakastan, a priori erabakitzen dugu zer ikasi behar den eta nola, zein gaitasun zehatz erabili behar diren produktu hori garatzeko eta zer den ikasleen "jardunbide egokia". Ikasleari askatasun sentsazioa eskaintzen zaio baina ez du askatasunik zirkulu zehatz batetik haratago mugitzeko. Gainera, lan-zama handitzen zaio eta ikaskideak presionatu behar ditu proiektua aurrera ateratzeko. Ondorioz, irakasleok botereari eusten diogu baina erantzukizunak delegatzen ditugu, hau da, boterearen betekizunak ikasleen gain jartzen ditugu.

Arreta proiektuan (edukian) jartzen denez, kooperazioa lehenesten da. Lan kooperatiboa asko azpimarratzen da hezkuntza berrikuntza gisa, baina kooperazioak harreman inpertsonalak sustatzen ditu, objektu edo helburuen garapenean oinarritutako harremanak direlako, aurrez diseinatutakoak. Berrikuntzak, horrela, eredu menderatzailea indartzen du, erakunde edo enpresa kultura, eta aukera gutxi uzten dugu bestelako bizipenak edo ikaskuntzak sortzeko.

Hau ulertzea oso mingarria egin zait, ze lagundu egin dut metodologia hau zabal dadin, nire (ustezko) ideologiaren aurka doanean. Ikasleak indefentsio egoeran geratzen dira eta elkarren arteko lehia sustatzen du, proiektua ahalik eta onena izan dadin baita helburua, prozesuan zehar kalitatea bermatzeko sistemak ezarrita (mugarriak, ebaluazio-irizpideak, kontrasteak...). Enpresa ikuspegia sustatzen da hezkuntza erakundeetan eta ondorioz, boterearen aldeko ekimenak dira.

HAUSNARKETA HONEN ERDIAN... PBL TAILERRA EMATEN

Neure buruarekin borrokatan egokitu zitzaidan Kanarietako PBL ikastaroa ematea ULPGCn. Tailerrean zehar, neure kontraesan guztiekin egin nuen topo eta barne-borroka horretan egin genuen lan. Ikastaroan parte hartu zutenekin benetan eskertuta nago, bereziki Juan Rafael Rodríguez-ekin bere gonbiteagatik, hain atsegina izateagatik nirekin eta ikastaro hau emateko nigan erakutsi zuen konfiantzagatik.

Tailerra hasteko, gure unibertsitatean PBL formazio programa aurkezteko erabiltzen den powerpoint erako aurkezpen bat erabili nuen 10 minutuko azalpen bat emateko, eta gero hainbat galdera zuzendu nien, aurkezpeneko edukien ulermen maila konprobatzeko. Partaideek txintxo egin zuten erantzuteko ahalegina, baina gaizki sentitu ziren, bai azalpenaren trinkotasunagatik eta bai galderak ondo erantzuteko ez zirelako gai izan. Kalifikazio negatiboak jarri nizkien.



Galdetu nien zein izan ziren kontraesanak, eta konturatu ziren apropos sentiarazi niela gaizki, ikasleak nola sentiarazten ditugun ulertzeko. Orduan agerikoena argitu zuten: saio magistrala egiten ari nintzen PBL metodologiaz hitz egiteko. Baina hori ez zen problematikoena... Partaideek ez zekiten ezer nitaz, ezta elkarren berri ere, eta nik beraietaz ere ez. Saioa guztiz inpertsonala gertatzen ari zen, partaideek "ikasle rola" hartu zuten eta ondorioz, partehartzea "arrisku" gisa interpretatu zuten.

Orduan, denak klasetik "bota" nituen eta berriz hasi ginen lanean: ikasgelatik kanpo, pasiloan elkartu ginen berriketan egitera, izenak galdetzera, ikaskuntza zer den eztabaidatzera... eta ikasgelan berriz sartzeko zeudelarik, ordurako abesti hau jarrita nuen:



Abesti hau Javi Encinak hautatu zuen, berak musikaz asko daki eta, eta beharbada ez duzu jakingo baina Kanariar Handietako herri-musikaren ordezkari bikainak omen dira, gainera Kanariar Egunaren bezpera zela egokitu zen eta tinpleak entzunda, gustura sentitu ziren sartzean. Hasieran ez ziren ohartu musika hori jartzearen garrantziaz... tailerraren erdialdean galdetu zidaten zergatik ez jarri euskal musika, horrela eurek nigandik ikasiko zuten... ondoren ulertu zuten garrantzitsuena zela beraiek konturatzea ni, irakaslea, ahalegintzen ari nintzela eurak gustura senti zitezen, ez "nire jakintza transmititzen", jakintzaren transmisioa ez baita garrantzitsuena... Hortik aurrera, tailerrean zehar, PBL metodologiaz aritzeaz batera, ahaluztearen zutabe diren kontzeptuak hainbatetan azaleratu genituen.

Hemen nabarmendu nahi dut PBL metodologia eta ahaluztearen ikuspegia tarteratzea kontraesan handi bat dela, PBL metodologia, esan bezala, boterearen erakusle delako, hain zuzen ere ahaluzteak bilatzen duenaren aurka. Horregatik diot oso tailer kontraesankorra izan zela eta, aldi berean, oso argigarria, kontraesan horiek agerian jartzeak balio handia izan zuelako, neuretzat behintzat...

JABEGABETZEAREN ZORTZI ZUTABEAK: AURKEZPENA

Gertaera hau kontatzen ari naiz blog honetan hemendik aurrera jabegabetzearen zortzi zutabeen inguruan ariko naizelako, modu pertsonalagoan. Kanarietako bizipen profesionala hartu dut abiapuntu eta sarrera hau idaztea asko, izugarri kostatzen ari bazait ere, espero dut hau nire bizi-garai baten amaiera eta berri baten hasieraren erakusle izatea...

Hona zortzi zutabeak, Kanarietan gertatu zitzaidanarekin labur-labur irudikatuta... eta kontuan izanda KONTRAESAN orokor bat dela... kontraesanez beteta bizi baitut azken hilabetea.

1. ZAINTZAK:
Talde-lanak ikaskideak barruraka begiratzera behartzen ditu, euren talderantz. Tailerrean zehar, asko azpimarratu genuen zein garrantzitsua zen ingurura begiratzea, ikustea denok ondo geundela eta elkarri laguntzea, laguntzeak geure lanean atzerapena ekar badezake ere. Proiektua ondo bukatzea baino askoz garrantzitsuagoa da gure taldea, gure kolektiboa edo gure komunitatea ondo sentitzea eta horretarako, arreta jarri behar da ea denok ondo gauden.

Ikusi genuen elkarren arteko zaintzek giro atsegina sustatzen zutela eta ondorioz, askoz hobeto egiten ari ginela lanean. Tailerraren bigarren egunerako, lanerako musika-proposamenak hasi ziren botatzen tailerreko partaideak eta horrela, klaseko giroan hain garrantzitsua izan zen musika irakaslearen kontroletik ikaskideenera pasa zen. Musika atsegina partekatzea elkar zaintzeko modu bat bezala ulertu zen.

Kontraesana: Han nengoela, neroni ez nintzen konturatu ez nintzela nire bizitza pertsonala zaintzen ari, profesionalari lehentasuna eman bainion, eta maite ditudanekin ez nintzela arretatsua izaten ari... nire maitearekin...

2. ASKATASUNA
Disentsuan eta disentsuaren konplexutasunean oinarrituta ulertzen da askatasuna ahaluztean, kontsentsuak botere-bideetara eta izura baikaramatza. Asko hitz egin genuen ikasleen askatasunaren balioaz eta horretarako, proiektuak aurrez diseinatu ordez (metodologia) erabateko irekitasuna baliotsuagoa zela. Ez dugu zertan ados jarri denok proiektu bera egin dezagun edo modu berean egin dezagun. Gure kasuan, partaide batzuk taldeka aritu ziren proiektu bakarrean eta beste batzuk bakarka aritu ziren euren proiektua garatzen.

Interesgarriena izan zen nola ikasi genuen denok proiektu guztietatik "azterketarik" gabe eta ebaluazio prozesurik gabe. Taldea barrura begira egon ordez denok elkarren adi geundenez, elkar zaintzeko, errazagoa izan zen elkarrengandik ikastea, ebaluazioaren botere mugatzailea aplikatu gabe.

Kontraesana: Bitartean, askatasunaz gozatzeko behar den denbora hartu beharrean, saiatzen ari nintzen leku guztietan egoten eta inon ez egotea lortzen ari nintzen... deskokatuta nengoen eta nire ingurukoak ni zaintzen baninduten ere, "mirabetza boluntarioan" nengoen ni... eta neure burua etengabe ebaluatzen...

3. ERAIKITZE KOLEKTIBOA
Kolektiboki eraiki nahi bada, ez da a priori zehaztu behar zer eraiki behar den (horregatik ez da egokia PBL metodologia eraikitze kolektiborako), bestela ez baita kolektiboa, goitik ezarria baizik. Eraikitze horretan, bat datoz pentsatzea, sentitzea eta egitea, hiruretako bat bera ere baztertu gabe, eta elkarrekin eraikitze horrek disentsoaren askatasunean behar du izan.

Kolektiboki gutxi eraiki genuen tailerrean zehar, baina tailerraren programari kasurik egin ez nionez, aukera izan genuen elkarrekin pentsatzeko, gure artean gero eta lasaiago eta giro atseginagoan egoteko eta elkarrekin lan egiteko.



Kontraesana: Gaur gaurkoz, oraindik ez dut lortu sentitu/egin/pentsatu bateratzea... hala ere, tailer hau lehena izan da hiru alderdiak gertu izan ditudanak, nire sentipenak indarrez bultzaka ari zirela eta... lehen egunean sentipenak ixiltzen saiatu ondoren, askatuta dena hobeto zihoala konturatzeko balio izan dit ikastaro honek... eta hori asko izan da...

4. KONFIANTZA
Konfiantza ezinbestekoa da eraikitze kolektiboan eta elkarren zaintzarekin batera doa, zainduta sentitzea eta besteak zaintzeko ardura hartzea konfiantza giroa sortzen laguntzeko gako dira. Konfiantza gauzatzeko, beharrezkoa da arreta harremanetan jartzea eta ez edukietan edo proiektuan. Horregatik izan zen garrantzitsua tailerraren hasieran anonimotasunaren eta inpertsonalitatearen aurrean partaideak agurtzea, besarkatzea, izenak ezagutzea... eta ikasleak ikusi ordez, pertsonak ikustea, jendea.

Irakaskuntzan ez gaude ohituta ikasleengan konfiantza izatera eta hori izaten da botere kohertzitiboa ezartzeko dugun arrazoi nagusia. Konfiantza harremanak bilatuta, ez dugu horrenbeste ebaluatu eta kontrolatu beharko. Juan Rafaelek egiten duen eran, ikasle-irakasle harremana apurtu eta kide-laguntzaile gisa lan egitea da konfiantza izatea irakaskuntza testuinguruetan.

Kontraesana: nire harreman pertsonaletan ezartzen dudan kontrola konfiantza faltan oinarritzen da, baina horretara ohituta, ez nuen sinesten konfiantza egotean ez dela beharrezkoa kontrola izatea... alegia, kontrolari eusteko dudan behar horrek konfiantza falta erakusten du eta horretaz ohartzeak kontraesan mingarria eragin zidan.

5. ELKARREN MENDETASUNA ETA AUTONOMIA
PBL metodologian beti aipatzen da elkarren mendetasunaren ideia, baina PBLn modu kooperatiboan planteatzen da, ez modu kolaboratzaile-eraikitzailean, beti irakaslearen boterepean. Ahaluztean, mendetasuna eta autonomia harremanetan oinarritzen da, ez edukietan, eta horrela, egoeraren araberako lidergoa da jakintzak partekatzeko eta garatzeko modua, errepikapen sortzailean oinarrituta.

Tailerrean, errepikapen sortzailean oinarritu ginen gure i(ra)kaskuntza esperientziak trukatzeko, eta ikusi genuen horrek tentsioa arintzen duela, errepikapenak arindu egiten du berriarekiko tentsioa, eta ekarpen berriak errazago partekatzen dira horrela. Egia esan, oso jostagarriak dira errepikapen sortzaileak, poza eragiten dute. Posterren muntaketan ere, polita izan zen mendetasun hori nola gauzatu zen ikustea, elkarri eman baitzioten laguntza taldekideak izan zein ez.

Kontraesana: konturatzen hasi nintzen nire harreman pertsonaletan "kamaleonikoa" izan naizela, autonomiari uko egin eta mirabekeriaz jokatu izan dudala... alegia, neure nitasunari uko egin eta egoeraren arabera moldatzeko joera izan dut, eta horrek egoera desastrosoetara eraman nau... nahiz eta uste nuen dena ondo zihoala...

6. ALAITASUNA
Zorionak perfekzioa bilatzen du, eta zorion horren bila, azkenean masa kulturan, materialismoan, kontsumismoan eta tristezian erortzen gara. Alaitasuna, berriz, unean unekoa da, ez du eskatzen bilatzea eta oso erraza da lortzen. Tailerrean tentsio uneak izan ziren, eta alaitasunaren bitartez, txantxak eginez, musika atseginaren laguntzaz eta elkarren zaintzaren bidez lortu genuen konfiantza areagotzea.

Kontraesana: Bizitza berrian ematen ari nintzen lehen pauso horiek oso pozgarriak izanik ere, sentipenak egiten ari nintzenarekin eta nire pentsamenduekin kontraesanean zeudenez, une larriak pasa nituen gau kanariarretan... ezin alaiago egon beharrean...



7. DESAZKUNDEA
Desazkundearen kontzeptua tailer honetatik urrun samar dagoela badirudi ere, tailerraren planteamendua izan da desazi egin dena. Konparazioz, Albaidan (Valentzian) eman nuen tailerrean  askoz baliabide, tresna, material eta egitura metodologiko korapilotsuagoa erabili nuen. Tailer honetan, erabaki nuen diseinua apurtzea eta arian-arian garatzea tailerra, sortzen zenari adituz eta partaideekin batera sortzen ziren elkarreraginen arabera.


Jauzi handia izan zen baina askoz jarioakorra izan zen tailerra horrela. Askoz gehiago prestatu behar da dena (materiala, aukera desberdinak...) baina tailerreko partaideekin harreman naturalagoa eta adeitsuagoa izaten lagundu zuen.

Kontraesana: beno... kasu honetan kontraesana zen 5 izarreko hotel batean nengoela... Desazkundearekin askoz hobeto sentitzen naiz eta halako hotelez disfrutatzen badakit ere, leku apalago batean hobeto sentituko nintzen. Eskerrak hotel aldameneko tabernan oso bizipen dibertigarria izan nuela :-)

8. ITXAROPENA
Itxaropena, itxarokizuna... nire itxaropena da kontraesan hauek gainditzeko gaitasuna izatea... segurtasunetik alde egin eta gezurrezko mundua behingoz zokoratu ahal izatea... zenbaitetan zalantzati banabil ere, beldurti... plastikozko bizitza utzi eta sakontasunez, emozioz eta alaitasunez bizi nahi dut... eta onena da laguntza beharko dudala horretarako, ezin baitut bizitza hau bakarrik egin... ;-)

#kfe08 Donostian: Zer da bizirautea? #don01

(Sarrera hau 2014ko ekainaren 23an argitaratua izan zen ainhoaezeiza.net webgunean)

2014ko maiatzaren 23an Kfé Innovación-ek antolatutako zortzigarren topaketan parte hartu nuen Donostiako euskarazko egoitzako koordinatzaile gisa (#don01). Deialdi honetan, 28 egoitzak hartu genuen parte, munduko hainbat lekutan barreiatuta (hona egoitzen zerrenda).

Gure topaketa Donostiako Hirikilabs egoitzan izan zen, Donostiako bigarren egoitzarekin batera, #don02, @mertxejbadiola-k koordinatua, #ikaskide1314 ekimenaren barruan, eta eztabaidaren lehen atalaren ostean, bi egoitzak elkartu ginen, BIZIRAUTEAZ zer ulertu genuen trukatzeko.

ZER DA BIZIRAUTEA?

Galdera honetara hurbiltzen hasita, oso deigarria izan zen biziraupena enpleguarekin lotu genuela: zer nolako lanpostua dugun, gure enpresari nola eutsi, nola antolatu gure lan-harremanak... Biziraupena alderdi ekonomikoetan eta enplegu-testuinguruan ditugun harremanetan oinarrituta dugula adierazi genuen hasieran.

Ikuspegi hori oso kezkagarria iruditu zitzaidan, beharbada azken hilabeteko bizipenengatik ez balitz, ez nintzatekeelako ohartuko zein atxikita gauden... Hain garrantzitsua da enplegua gure bizitzan? Lan-merkatuak baldintzatuta bizi gara guztiz?

BOTERE-HARREMANAK LANEAN

Honekin, botere-harremanen gaia azaleratu zen. Enpresaren berrikuntzaren barruan, harreman egituren horizontalizazioa eta elkarlana gako gisa planteatu zen: enpresak edo lan-erakundeak oro har eraginkorragoak omen dira langileen arteko harremanak parekoagoak direnean, ideien trukea eta langintza errazten delakoan.

Gai hau foro askotan ikusi dut eta egia esan, ez nago ados ikuspegiarekin. Azkenean, botere-egitura argia dagoen erakundeetan, "egongo ez balitz bezala" egitea trikimailu kaltegarria da, borroka eteten du eta langilea ahulezian uzten du. Langileen partaidetza enpresariaren mesedetan den bitartean ez dago arazorik, noski... denon artean har ditzakegu erabakiak, zirkulutik irteten ez bagara.

Ahaluztearen kontzeptuan sakontzeko bidea hartu dut maiatzaz geroztik (ikus blog honetan aurreko sarrera adibidez, edo hazten joango den "ahaluztea" kategoria) eta aitortzen dut bizi-ikuspegia aldatu didala guztiz... batez ere harrigarria egiten zaidalako nolatan naizen hain itsua hain agerikoak diren kontuetan... Ahaluztearen ikuspegitik, berez botere-egitura baten egituratuta dagoen erakundean harremanak horrela antolatzea, nire ustez, sumisioa areagotzea da, hau da, boteredunaren eskutan geratzea gure indarra eta berez, sumisioaren onarpena da.

Aukeran, nahiago dut argi geratzea zein den nire lekua botere-piramidean, nahasterik gabe (gainera, esperientzia txar batzuk ere bizi izan ditut itxurazko desegituratze horretan...). Honek, noski, ezinbestez beste hausnarketa batera narama, beldur handixeagoa ematen didana: eskola-erakundeetan ikasleekin ditugun harremanetan ere botere-egitura argia egonik, ez ote da kaltegarriagoa itxuraz horizontalagoak diren metodologiekin lan egitea? Hausnarketa hau gogorragoa egiten zait ze, kasu honetan, irakasleok gara boteredunak, eta botere hori beheraka utzi ordez, metodologia aktiboen bitartez disimulatu egiten dugu...

Azken kontu honetaz aurreraxeago idatziko dut, oraindik ezin dut ondo azaldu kosta egiten zaidalako onartzea eragindako kaltea...

BIZIRAUPEN INDIBIDUALISTA, BIZIRAUPEN KOLEKTIBOA...

Biziraupena enpleguan oinarritzeak bizimodu indibidualistan erortzera eramaten gaituela ematen du. Enpleguan kontzentratzea oso garrantzitsua da biziraupen hori bermatzeko eta ondorioz, nork bere arazoak konpondu behar ditu, nork bere soldata lortu.

Eztabaidan planteatu zen gure egungo enplegu-ezaugarriei esker, askoz bizitza zabalagoa genuela: esperientzia ugari bizi, asko bidaiatu, jende asko ezagutu... eta horretaz ari ginela, galdera: Gure gurasoek baino adiskide gehiago ditugu? Gure adiskideekin harreman sakonak, benetakoak garatzen ditugu?

Solasak, orduan, bide pertsonalagoa hartu zuen. Zeinekin erlazionatzen garen pentsatzen jarrita, konturatu ginen apenas ezagutzen ditugula auzokideak, gure gazteagoko lagunekin aspaldi utziak ditugula harremanak eta burbuila moduko batean bizi garela, behintzat solasaldira hurbildu ginenok. Nola iritsi gara egoera honetara? Nolatan onartu dugu gure arteko harremanak azaleko bihurtzea?

Ikuskizuneko gizarte honek zentzumenak zeinu bihurtu ditu, eduki egin eta beste ezeren gainetik jarri ditu.
Antonio Mandly-k dioen eran, gizarte honek bizitzaren sakontasuna azalezko objektu bihurtzen du; desio/sedukzioa, posesio; komunitatearen esparruak, baliabide; generoa (herriarena), sexu (ekonomiko); politika, pragmatikan; herri-borondatea, gehiengoen borondate; eta hitz egiten deneko mundua - harreman-erak - hitz egiten den mundua - eduki.
Ikuskizuneko gizarte honetan, esan dezakegu herri-kulturak globalizazioari koherentziaz eusten dioten azken aterkia direla. Globalizazioaren aurkako mugimendu alternatiboaren zati handiena globalizatu egin da eta planu berean jokatzen ari den alternatiba bihurtu da.

Formas de relación, contenidos, globalización (itz.)
http://ilusionismosocial.org/mod/resource/view.php?id=476

BIZIRAUTEA... BIZITZEA

Eztabaidan, #don01 eta #don02 taldeak elkartuta, ikusi genuen gure taldean ez bezala, #don02 taldean "bizirautea" zentzu negatiboan interpretatu zela, bizirautea minimotan bizitzea balitz bezala, eta nolabait, bizirautetik askatu eta bizitzen hasteko garaia zela aldarrikatuz.

Bizitzaz gozatu, eguneroko bizipenak onak izatea bilatu... Etorkizuneko bizitza idealaren bila - eta horren aldeko borrokan -, egunerokoak ihes egiten digulako, gizartea eraldatzea lan itzela, amaierarik gabea eta zehazgabea delako, gizartea eraldatu nahiak botere-esparruetan borrokatzera eramaten gaituelako, beharbada gauza errazagoak egin ditzakegu, @jmandonegi-k esan bezala, gure bizitza atseginagoa, alaiagoa nola izango den pentsatzen joan, hobeto sentitu eta egiten joan...
Esan...


Eta egin...

Horregatik, pobreziei buruz pluralean hitz egiten dugunean ez da soilik kontu ekonomikoa, hau da, hilabete bukaeran diru gehiago edo gutxiago edukitzea/lortzea, hartara esan dezakegu egoki asetu ez den edozein oinarrizko giza-beharrek giza-pobrezia erakusten duela. Bizi-iraupenari lotutako pobrezia (adibidez, elikadura edo beroki eskasia); babesarena (esaterako, osasun-sistemaren eraginkortasun falta, bortizkeria, eta abar); estimua (adibidez, autoritarismoa, opresioa, ingurumen naturalarekiko ustiatze-harremanak, eta abar); ulerkortasuna (esate baterako, hezkuntza eskasiagatik); partaidetza (adibidez, emakume, haur eta talde gutxituen bazterkeriagatik); identifikazioa (esaterako, lekuko eta eskualdeko kulturetan balio arrotzak ezartzeagatik, derrigorrezko emigrazioa, erbesteratze politikoa, eta abar) eta askatasuna (hala nola, bortxa eta opresioak eraginda, botere metaketagatik, harremanetarako espazio faltak eraginda...).
Encina, Javier, Ávila, M. Ángeles (2014). El desempoderamiento. Viviendo la construcción de un nuevo mundo sin poder. Sevilla: UNILCO - espacio nómada. (21. or., itz.)

Bizirautea, ekonomiaz haratago, BIZITZEA da, nire ustez, biziz gozatzea, gogoz bizitzea, botere bidezko harremanak desegiten joatea eta konfiantzan oinarritutako harremanak sortzea, adiskidantza loturak, elkar zainduz.

ABESTITXO BAT AMAITZEKO...

Sevillanas De La Vida-Alba Molina - Alba Molina - BSO SOBREVIVIRÉ
de Bso Sobrevivire lyrics



Euskaraz...
Maitemindu nintzen, maitemindu nintzen, maitemindu nintzen... maitemindu nintzen.
Zure barreaz, zure ileaz, zure aurpegiaz maitemindu nintzen,
zeruaren paisaia.
Zelaien berdeaz,
aireaz, ametsaz,
irrikatzen dudan gizonaz.
Egunsentiak kantatzen zuen eta goiz-izarrak bainatzen ninduen,
egia borobila kantatzen zuen,
muxukatzen ez banauzu, hil egingo naiz.
Maitemindu nintzen, maitemindu nintzen, maitemindu nintzen.

Bakardadea, bakardadea, bakardadea... nire bakardadea.
Bakardadeak laguntzen dit,
gauez, zure hutsak akabatzen nau eta zauritzen.
Denborari lapurtu geniona,
zure muxuak, nire beldurra, urtarrileko antzigarra.
Bakardadeak irakatsi zidan zu maitatzen zeloen gainetik,
zure pasioari segitzen eta nire kredoan babesten.
Bakardadea, bakardadea, bakardadea.

Zuk zer ematen didazu, zer ematen didazu, zer ematen didazu... zer ematen didazu.
Nire maitazarrea ematen badizut, nire maitasun zintzoa,
nire barrea, nire izotz ahoa.
Airearen garbia ematen dizut,
nire odola, nire gogoa,
nire arnasa, nire gaubeila.
Apirileko loreak ematen dizkizut,
bizitzeko behar dudana,
jasmin ahotsa ematen dizut,
albero-patioa ematen dizut.
Zuk zer ematen didazu, zer ematen didazu, zer ematen didazu.

Aska nazazu, aska nazazu, aska nazazu... aska nazazu.
Aska nazazu beltzetik, zikinetik,
hildakotik, faltsu eta ergeletik.
Eta emadazu Kadizeko zelaien soinua,
zeruaren zuria eta urdina.
Aska nazazu barkamenagandik, inoiz sentitu ez zutenengandik,
maitasunik ikusten ez dutenengandik,
gezurti direnengandik.
Aska nazazu, aska nazazu, aska nazazu.

2014(e)ko ekainaren 9(a), astelehena

EZLN eta jabegabetzea

(Sarrera hau 2014ko ekainaren 9an argitaratua izan zen ainhoaezeiza.net webgunean)

Jabegabetzean sakontzen ari naizelarik, hunkitu nauen testu bat ekarri nahi dut hona eta partzialki euskaratu: EZLNren 2014ko maiatzaren 25eko komunikatua. Komunikatu hau garrantzi handikoa da Marcos Azpikomandante Matxinatuaren desagerpenaren komunikazioa delako, ahaluztearen erakusle indartsua, argia, matxinatuen gudaloste handi baten gidari izatetik ezerezera pasatzea, boterea behean daudenei utzita.

Irakaskuntzan, nire bizitza profesionalean eta nire eguneroko bizitzan dudan boterea beherantz uzten saiatzen ari naizen honetan, behin eta berriz iruditzen zait oso zaila dela, korapilotsua, beldurra eragiten didana... baina hau irakurrita... sup Marcosek boterea utz badezake, egoera eta baldintza gogor horietan... nola ez naiz, ba, neu gai izango!

Itxaropentsua egin zait bere komunikatua, posible denaren segurtasunetik ezinezkoaren itxaropenerako bidean. Komunikatutik hautaketa txiki bat egiteko atrebentzia izan dut, barkamena eskatzen dut aldez aurretik, entresaka egiteagatik eta hautaketa hori euskaratzeko ausardiagatik. Dokumentua osorik irakurtzea oso baliotsua iruditu zait eta hautaketa eta itzulpen txiki hau testuko hitzekin jolas-solasteko modu bat baino ez da izan.

AHALUZTEAZ BI HITZ, AURRETIK

Jabegabetzea ("desempoderamiento") zer den hobeto ulertzeko, hona azalpen labur bat:
Jabegabetzea boterea beherago daudenenganantz uztea besterik ez da (boterea erabiltzeari uko egitea), gizarte eta natura ingurunearekin harmonian, eraikitze kolektiboa erraztuko duena. Botere uzte hori bizitzaren edozein esparrutan izan daiteke (familia harremanetan, lagunartean, lanean, elkartasunean...), banakoarena izan daiteke (ni aita/ama/seme/alaba... gisa, ni adiskide gisa, ni nagusi gisa, ni irakasle gisa, mediku, funtzionario, aktibista gisa...), kolektiboa izan daiteke (EZLNk 2000 urtean bideratu zuena, mugimendu politiko bihurtu zenean, alegia, gudalostearen boterea utziz Chiapaseko herriek euren oraina eta geroa kolektiboki eraikitzea errazteko: Mundu Berria).

Gehiago irakurtzeko: http://ilusionismosocial.org/mod/resource/view.php?id=619

EXSUP MARCOSEN AHALUZTEA

Iturria:
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=674597449261904&set=a.411296782258640.100156.135243633197291&type=1&relevant_count=1


2014ko maiatzaren 25ean, Marcos Azpikomandanteak bere azken komunikatua argitaratu zuen, bere desagerpena iragartzeko. Testua osorik hemen irakur daiteke eta merezi du arretaz irakurtzea:


ARGIAREN ETA ITZALAREN ARTEAN
[...]
1994an ezustean eta indarrez hasi ginenean, odol eta suz, ez genuen guda geuretzat, zapatistentzat hasi.
Goikoen guda, heriotza eta suntsipenarena, gorpuzki eta umilazioarena, zapalkuntzarena eta galtzaileari ezarritako isiltasunarena, duela mendeak ari ginen jasaten.
Guretzat 1994an hasi zena askotan gertatutako guda da, behekoena goikoen aurka, beren munduaren aurka.
[...]
Heriotzaren aurka, guk bizitza eskatu genuen.
Isiltasunaren aurka, hitza eta errespetua eskatu genuen.
Ahanzturaren aurka, oroimena.
Umilazio eta mespretxuaren aurka, duintasuna.
Zapalkuntzaren aurka, matxinatzea.
Esklabutzaren aurka, askatasuna.
Inposizioaren aurka, demokrazia.
Hilketen aurka, justizia.
[...]
Orduan, galdera erabakigarri bati erantzun beharrean izan ginen:

“Zein da jarraipena?” [...]
Erail ala hil halabeharreko xede gisa?

Ala bizitzaren bidea berreraiki beharko genuke, goikoek apurtu zutena eta apurtzen segitzen dutena?
[...]

Inork ez zuen orduan entzun, baina gure orduko lehen hitz motel horietan ohartu ginen gure ezbaia ez zela negoziatu ala borrokatu, hil ala bizi baizik. [...]
Eta aukeratu egin genuen.

Eta gudariak, soldaduak eta eskuadroiak prestatzeari eman ordez, heziketaren, osasunaren sustatzaileak prestatu genituen, eta gaur mundua liluratzen duen autonomiaren oinarriak eraikitzen hasi ginen.

[...]

Zaila da sinesten, duela 20 urteko "guretzat ezer ere ez" hori ez zela lelo bat, kartel eta abestietarako esapide bat, errealitate bat baizik, errealitatea.

Kontsekuente izatea porrota bada, orduan inkongruentzia da arrakastaren bidea, Boterearen ibilbidea.
Baina guk ez dugu harantz joan nahi.
Ez zaigu interesatzen.

[...]

20 urte hauetan, askotariko errelebo konplexuak izan dira EZLN-n.

Zenbaitzuk soilik argien dagoen erreleboaz ohartu dira: belaunaldiartekoa.

Orain borrokan dabiltza eta erresistentzia zuzentzen ari direnak altxamenduaren hasieran haur ziren edo artean jaioak ere ez ziren.

Baina hainbat ikastun ez dira konturatu beste errelebo batzuez:

Klase erreleboa: klase ertain ilustratu jatorritik indigena nekazarira.

Arrazarena: zuzendaritza mestizotik erabateko zuzendaritza indigenara.

Eta garrantzitsuena: pentsamenduaren erreleboa: abanguardia iraultzailetik obedituz agintzera; Goiko Boterea hartzetik beheko boterea sortzera; politika profesionaletik eguneroko bizitzako politikara; lidergotzatik herrietara; genero bazterkeriatik, emakumeen partaidetza zuzenera; besteren isekatik, desberdinaren ospatzera.

[...]
Zenbaitetan pentsatu nuen aurreratu zirela, gidatu gintuzten eta gaituzten hitzak egutegirik gabeko garaietatik zetozela, geografia zehazgabeetan galduta zeuden garaietatik zetozela: hegoalde duin beti nonahikotik, puntu kardinal orotan nonahi dagoen hegoaldetik.

Gero jakin nuen ez zidatela hitz egin mundu zehaztugabe eta ondorioz nekez gertatzekoa zen batetik.

Mundu hori dagoeneko bazebilen bere pausuan.

Zuek, ez zenuten ikusi? Ez duzue ikusi?

[...]

Eta kontu makabroak egiten hasita: inork heriotza merezi badu, existitzen ez dena eta inoiz existitu ez dena izango da, ordainpeko komunikabideetan arinki baino existitu ez dena.

EZLNko gure kide nagusi eta bozeramaile den Azpikomandante Matxinatu Moisés-ek esan zigun bezala, Galeano hil zutenean, edo edozein zapatista hil dutenean, goikoek EZLNa hil nahi izan dute. Ez gudaloste gisa, baizik eta matxinatu ergel gisa, bizitza eraikitzen eta altxatzen duena beraiek, goikoek, meatze, petrolio, turismo industriaren basamortua nahi duten lekuan, lurraren heriotza eta bertan bizi eta lan egiten dutenen heriotza nahi duten lekuan.

Eta esan du etorri garela, Nazio Askapenerako Armada Zapatistaren Komandantzia Orokor gisa, Galeano hilobitik ateratzera.

Uste dugu beharrezkoa dela gutariko bat hiltzea Galeano bizi dadin.

Eta lotsagabea den heriotza ase dadin, Galeanoren lekuan beste izen bat jarri dugu Galeano bizi dadin eta heriotzak bizitza bat eraman ez eta izen huts bat eraman dezan, zentzuz guztiz hustutako letra soilak, berezko historiarik gabeak, bizitzarik gabeak.

Hala, erabaki dugu Marcosek existitzeari uztea gaur.

Esku itzaletik helduta eramango dute gerlariak eta argitxok, bidean galdu ez dadin, On Durito berarekin joango da, Antonio Zaharra bezalaxe.

Ez dute bere hutsunea nabarituko bere ipuinak entzuteko elkartzen ziren neska-mutilek, orain helduak baitira, zentzutasuna dute, inor baino gehiago borrokatzen dira askatasunaren, demokraziaren eta justiziaren alde, edozein zapatistaren zeregina baita.

Katu-txakurra izango da, eta ez beltxarga, agur kantuaren tonua emango duena.

Eta amaieran, ulertzen dutenek, jakingo dute ezin dela joan inoiz egon ez zena, eta ez dela hiltzen inoiz bizi izan ez dena.

Eta heriotza Galeano izeneko indigena batek engainaturik joango da bere borrokan, eta bere hilobian jarritako harri horiek berriz ibiliko dira eta irakatsiko diete, irakasten uzten denari, zapatismoaren oinarria, hau da, nork bere burua ez saltzea, ez etsitzea, ez amore ematea.

Ah heriotza! Argi egongo ez balitz bezala goikoak liberatuta geratzen direla edozein ardurakidetzaz, heriotz otoitzetik, omenaldi grisetik, estatua antzutik, museo kontrolatzailetik haratago.

Geu? Beno, ba geu heriotzak konprometitzen gaitu bizitzatik duen horrengatik.

Eta, hala, hementxe gaude, heriotzari errealitatean iruzur egiten.

Kide horiek:

Aurreko guztia esanda, 2014ko maiatzaren 25eko 0208ak izanik EZLNko hegoekialdeko borroka frontean, aditzera ematen dut Marcos Azpikomandante Matxinatutzat ezagutzen denak, bere burua "altzairu herdoilgaitzezko azpikomandante" deritzonak, existitzeari utzi diola.

Halaxe da.

Nazio Askapenerako Armada Zapatista ez da nire ahotsez mintzatuko.

Listo. Osasuna eta inoiz ez arte... edo beti arte, ulertu duenak jakingo du horrek ez duela garrantzirik, inoiz ez duela inporta izan.

Errealitate zapatistatik.

Marcos Azpikomandante Matxinatua.
México, 2014ko maiatzaren 24a.

GURURIK EZ, METODORIK EZ, IRAKASLERIK EZ...

Van Morrison: No Guru, No Method, No Teacher...