Komunikazio instituzionala, masa-komunikazioa, komunikazio alternatiboa eta komunikazio herrikoia

Sarrera hau 2016ko apirilaren 4tik maiatzaren 13ra bitartean Javier Encina eta biok eman dugun ikastaroaren bosgarrena da.

• 1. sarrera: Beharrak eta asebetetzaileak
• 2. sarrera: Ahozkotasuna, konplexutasuna eta jabegabetzea
• 3. sarrera: Espazioak eta denborak vs. lurraldeak eta ordutegiak
• 4. sarrera: Identitatea vs. identifikazioak 
• 6. sarrera: Zer da ULERTZEA? Norabide anitzeko komunikazioa
• 7. sarrera: Ebaluazioa hizkuntzen irakaskuntzan 
• 8. sarrera: Perfekzioa eta inperfekzioa
• 9. sarrera: Bizikidetza eta eskolaren eraldaketa 
• 10. sarrera: Ikastaroaren laburpen laburtxo bat... 

Lau komunikazio bloke daude, eta bakoitzak bere moduak ditu komunikatzeko:

• Komunikazio instituzionala
• Masa-kulturarena
• Alternatiboa
• Herrikoia

Proposamena da guk eskolan laurak lantzea eta elkarlotzea gauza berriak sortzen joateko, baina komunikazio herrikoia izan dadila soka nagusia, eta ez, eskola askotan gertatzen den moduan, komunikazio herrikoia gaitzetsiz.

Analia Regue-ren argazkia - stickboxing

Komunikazio instituzionalaren barruan komunikazio zientifikoa ere sartu behar dugu. Azken boladan, zientzia munduko jendea badabil zientzia dibulgazioa sustatzeko modu berrien bila, eta horregatik adibidez "club de la comedia" tankerako saioak egiten dituzte zientziaren inguruan (adibide hau instituzionalagoa da: Ciencia en el Bar, eta beste hau masa-kulturatik gertuago: TedTalks: Teorema de Pitágoras). Kasu horretan, komunikazio instituzionala masa-komunikazio bihurtzen da, kultura herrikoiak gaitzetsiz.

Gure kasuan, komunikazio instituzionalean badugu komunikazio alternatibo bat estaturik gabeko estatu komunikazio bat eraikitzeko, eta horregatik, kosta egiten zaigu komunikazio "alternatiboa" zer den ulertzea. Adibidez, euskarazko irrati libre askotan, eredu komunikatibo instituzionala erabiltzen da, eta prentsarekin ere halako zeozer gertatzen da. Berriz ere, masa-komunikazioa eta komunikazio instituzionala lotu egiten dira, baina komunikazio herrikoia baztertuta geratzen da.

Kuadrillategikoak Oreretako Zintzilik Irratian (20151127)

Aldi berean, masa-komunikazio alternatibo bat eraikitzen ari gara, esaterako Gran Hermano euskaraz sortu da, eta euskaraz izateagatik alternatiboa da Espainiar estatuko proposamenaren aurrean. Baina masa-komunikazioa da, eta komunikazio herrikoia erabiltzen da masifikatzeko eta sinplifikatzeko, askotan komunikazio herrikoiari burla eginez (kasu honetan ere bai).

Bi adibide bururatzen zaizkigu (gehiago daude, noski!!!) kultura herrikoiekin lotuta daudela iruditzen zaizkigunak, pentsatzen jarrita:

• Ondarruko irrati herrikoia: http://www.radixu.info/ Irrati honen antzeko beste batzuk ezagutuko dituzue seguru. Bertan, masa-komunikazioari lotutako irratsaioak dituzte, beste batzuk komunikazio instituzionalari lotutakoak eta beste batzuk martxan zehar bururatzen zaizkie, edo txantxetan oinarrituta daude, edo inprobisatzendituzte, edo ... Modu irekian pentsatuta dagoenez, erraza da gauza berriak sortzea (esaterako, bertan BI ORDUKO programa hau grabatu genuen iaz jabegabetzearen inguruan)

• Errenterian gertatzen ari diren bizikidetza prozesu paraleloak, bai Herribizi ekimenaren barruan (Auzolana edo haurren partaidetza esaterako) eta bai erdi-ixilpeko prozesuak eta bestelakoak. Kasu honetan, komunikazio instituzionala da nagusi baina komunikazio herrikoia bere baitan elkarlotzen da, mestizajearen bitartez (asimilazioa edo integrazioa saihesten saiatuz)

Egia da herri-komunikabideek aukera berriak sortu dituztela, kontua izango da nola baliatzen diren. Errazagoa da "ihes egitea" komunikabide lokaletan estataletan baino, eta horregatik, iruditzen zaigu eskolak aliatu gisa hartu behar dituela komunikabide horiek (idatzizkoak, herri-telebistak eta irratiak), ez soilik irakurleria/ikusleria/entzuleria gisa.

Komunikazio alternatiboaz

Iraganaren inguruan, irakasleon artean aurreko batean komentatzen aritu ginen datorren ikasturtean 2000 urtean jaiotako gazteak hasiko direla batxilergoan. Eskola oso leku ona da iraganaren narratibak eraikitzeko, gizarte-irakasgaiko edukiak buruz ikaste hutsetik haratago joko bagenu. Memoriaren berreskuratzea puri-purian dagoen honetan, ez legoke gaizki haur-gazteen memoriaz pittin bat hausnartzea, teknologiek lapurtzen ari baitira oroimenerako gaitasun hori. Baina oroimen errepikakor horren ordez, kultura herrikoien oroimenerako gaitasuna erabil dezakegu, ahozko errepikapen sortzailea kontuan hartuta.

Inork gai honetan sakondu nahiko balu, hona Jesús MARTÍN-BARBERO komunikologo adituak idatzitako artikulua (arreta berezia jarri 16-24 orrialdeei:

Los métodos: De los medios a las mediaciones -> LO POPULAR NOS INTERPELA DESDE LO MASIVO